Şəkil 16.3. 1900-2000-ci illərdə bütün dünyada qazıntı yanacağının yandırılması zamanı karbonun
tullantıları
Bununla yanaşı, son illərdə hər il planetimizdə 9 mln hektardan artıq meşə örtüyü məhv edilir. Qeyd edək
ki, meşə eyni sahədən tarlaya nisbətən 20 dəfə artıq karbon qazı udub saxlayır.
Hazırda atmosferdə 2,6·10
3
milyard ton CO
2
vardır və hər il atmosferə 20 mld. ton CO
2
(6 mlrd ton karbon)
atılır. Digər məlumata əsasən, 1988-ci ildə karbontərkibli qazıntı yanacağının yandırılmasından atmosferə 5,5
mlrd. ton, meşələrin yox edilməsi və yandırılması nəticəsində isə 2,5 mlrd. ton karbon atılmışdır (şəkil 16.4).
Quruda 2 mlrd. ton CO
2
-nin karbonu fotosintez prosesində yaşıl bitkilər tərəfindən mənimsənilir, 2 mlrd. ton
okeanda mənimsənilir, yerdə qalan 2 mlrd. ton mənimsənilmir və atmosferdə CO
2
-nin konsentrasiyası artır.
Əgər intensiv insan fəaliyyətinin başlanğıcına qədər hava bərpa olunan resurs idisə, hazırda o belə deyil.
Son bir neçə min ildə buzlaşma dövründə atmosferdə CO
2
-nin təbii miqdarı havanın 1 mln. hissəciyində
180-200 hissəcik, isti iqlim epoxalarında isə 280-300 hissəcik təşkil etmişdir (şəkil 16.5). Son 200 ildə CO
2
-nin
miqdarı havanın 1 mln. hissəciyində 275-300 hissəcik, 1958-ci ildən 2001-ci il daxil olmaqla CO
2
-nin
konsentrasiyası 315-dən 368-ə qədər qalxmışdır.
|
