QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

 

16.7. İqlimin istiləşməsinin qarşısının alınması tədbirləri  

Bu istiqamətdə yerli dövlət tədbirləri beynəlxalq tədbirlərlə birgə həyata keçirilməlidir. Hər iki səviyyədə 

keçirilən tədbirlər sistemində aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır: 

1) mütərəqqi, qabaqcıl texnologiyadan istifadə;  

2) enerjiyə qənaət olunması;  

3) kompleks iqtisadi, hüquqi və tərbiyəvi tədbirlərin həyata keçirilməsi. Bu tədbirlərin həyata keçirilməsində 

əsas məqsəd atmosferə buraxılan parnik qazlarının miqdarının, ilk növbədə CO

2

-nin azaldılması sayılır.  

Son zamanlar istehsalın müxtəlif sahələrində karbon qazından istifadə olunması üzrə yeni texnologiyalar 

hazırlanır. Yalnız ABŞ-da 60-a qədər belə layihələr hazırlanmışdır. Bu layihələr içərisində artıq işi 

dayandırılmış quyulardan yenidən neft istehsalında CO

2

-dən istifadə olunması texnologiyası layihələrinə xüsusi 

qiymət verilir. Bu texnologiyaya əsasən CO

2 

quyuya daxil olunaraq neftdə  həll edilir. Onun həcmini 

genişləndirərək özlülüyünü, suvaşqanlığını azaldır və bununla da neftin yuxarı qalxmasını təmin edir. Hesabla-

malar göstərir ki, bu metod quyuda qalan neftin 10-15%-ni çıxarmağa imkan verir.  

Bir sıra beynəlxalq sənədlərdə CO

2

-nin atmosferdə azaldılması göstərilmişdir: 

1) Alternativ energetikanın inkişafı və İES-dən çıxan tüstü qazlarını və CO

2

-ni tutub saxlamaq;  

2) Enerjiyə qənaət edilməsi. Əgər bütün sənaye ölkələri öz istehsalı və məişətində enerji həcmini Yaponiya 

səviyyəsinə qədər endirsə, enerjinin dünya tələbatı 36%-ə qədər aşağı düşər;  

3) Meşələrin qırılmasının və meşə yanğınlarının qarşısını almaq və yeni meşəliklərin salınması.  

Göstərilən tədbirlərlə yanaşı, tullantıların azaldılması haqqında beynəlxalq razılaşmalar da böyük 

əhəmiyyət daşıyır. Belə öhdəliklər 1988-ci ildə Toronto (Kanada) şəhərində keçirilmiş Beynəlxalq konfransda 

irəli sürülərək 2005-ci ilədək 1988-ci ilə nisbətən atmosferə buraxılan CO

2

-nin təxminən 20% azaldılması 

nəzərdə tutulur.  

Bu zaman Avstraliya, Danimarka, Fransa, Yeni Zenlandiya, İsveçrə (dünya tullantılarının 4,1%-ni təşkil 

edir) 2005-ci ilə qədər CO

2

-ni 20% azaltmağı, Belçika, Kanada, Finlandiya, İrlandiya, İtaliya, Yaponiya, Nider-

land, Norveç, İsveç (10,8%), Böyük Britaniya (2,8%); 2005-ci ilə  qədər SO

2

-nin miqdarını sabitləşdirməyə, 

Almaniya isə (3,2%) – 2005-ci ilə qədər onu 30% azaltmağı öhdəyə götürmüşlər. ABŞ (22,0%) və keçmiş SSRİ 

tərkibində olan ölkələr (18,4%) heç bir qərar qəbul etməmişdir.