QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov



Yüklə 4,26 Mb.
səhifə151/706
tarix28.12.2021
ölçüsü4,26 Mb.
#15875
növüDərs
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   706
5.5. Ekosistemin dinamikası  

Ekosistem də ona daxil olan sistemlərdə (populyasiya, qruplaşma və s.) olduğu kimi dinamiki prosesləri 

(tsikllik, populyasiyanın və biosenozun dəyişməsi və s.) keçirir.  



 

5.5.1. Tsikllik dəyişmə. Xarici şəraitin sutkalıq, mövsümi və çoxillik dövriliyi və orqanizmlərin daxili 

(endogen) ritmlərinin təzahürü, populyasiyaların fluktuasiyası bütün qruplaşmaların – biosenozların tsiklliyində 

kifayət qədər sinxron (eyni zamanda baş vermə) əks olunur.  

Sutkalıq tsikllər  gündüz və gecə temperaturları arasında böyük fərq olan yüksək kontinental iqlim 

şəraitində daha kəskin keçir. Məsələn, Orta Asiyanın qum səhralarında qızğın günorta çağında bir çox heyvanlar 

ya yuvalarında gizlənir, yaxud da yayda gecə həyat tərzi, bəziləri isə (ilanlar, hörümçəklər və s.) qışda gündüz 

həyat tərzi keçirir. Lakin sutkalıq ritmlər bütün coğrafi zonalarda müşahidə edilir, hətta tundrada qütb günündə 

bu ritmə uyğun olaraq bitkilərin çiçəkləri açılır və bükülür. İ.A.Şilov (2001) qeyd edir ki, sutka ərzində 

qanunauyğun ritmik dəyişmələrdə biosenotik sistemlərdə növ tərkibində  və  əsas qarşılıqlı  əlaqə formalarında 

prinsipial dəyişiklik baş vermir. Buna əsaslanaraq o, bu prosesi biosenozun sutkalıq dinamikası deyil, 


Yüklə 4,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   706




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin