QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov


Øÿêil 6.12. Òÿáèè åêîñèñòåìëÿðèí òÿñíèôàòû



Yüklə 4,26 Mb.
səhifə187/706
tarix28.12.2021
ölçüsü4,26 Mb.
#15875
növüDərs
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   706
 

Øÿêil 6.12. Òÿáèè åêîñèñòåìëÿðèí òÿñíèôàòû 

 

7.1.2. Boreal (şimal) iynəyarpaqlı meşələr – mülayim iqlim zonasının  şimal hissəsində yayılmışdır. Bu 

iynəyarpaqlı meşələr tayqa adlanır (türk dillərində tayqa meşəli dağ deməkdir). Tayqada qış soyuq, qar örtüyü 

uzunmüddətli, çox şaxtasız dövr nisbətən qısa (orta temperatur iyulda 10-18

0

C), yağıntı buxarlanmadan çox 



olur. Tayqa meşələri Şimali Avrasiyada və Şimali Amerikada çox geniş sahə tutur. Tayqa meşə qruplaşmaları 

tündiynəyarpaqlı  ağac cinslərindən  (küknar, ağşam)  Sibir sidr şamı (Sibir sidr ağacı) və açıqiynəli ağac 

cinslərindən (qaraşam və şam – əsasən qumlu torpaqlarda) təşkil olunmuşdur. Tündiynəli meşələrin quruluşu 

sadə olub bir-iki-üç ağac yaruslu, mamır yarusu, bəzən ot və ya ot-kol yarusundan ibarət olur. Çox gövdəli olur. 

Tündiynəyarpaqlı meşələr xüsusi mikromühitə malik olub küləksiz, açıq sahəyə nisbətən temperatur yüksək 

qalın qar örtüyü sərt qış dövründə heyvanat aləminin sağ qalmasına şərait yaradır.  

Tökülən iynələr yavaş parçalanır, odur ki, torpaq podzol profilli olur. Torpaqda kifayət qədər çoxlu xırda 

orqanizmlərin populyasiyaları yaşayır, yarpağı tökülən meşələrə, çəmən və bozqırlara nisbətən bir qədər iri 

torpaq orqanizmlərinə az rast gəlinir. Tayqada iri heyvanlardan ayı, canavar, otyeyənlərdən sığını göstərmək 

olar. Bu meşələrin faunası üçün toxum fondunun və iynələrin böyük əhəmiyyəti var: toxumlarla quşlar, dələlər, 

burunduq və digər gəmiricilər, iynələrlə isə  həşəratlar qidalanır. Quşlardan Sibir xoruzu, bonazi tetrası, sidr 



 

111


quşu, ağacdələn, tüklüayaq yapalaqları qeyd etmək olar. İnsan fəaliyyəti nəticəsində (meşələrin qırılması, 

yanğınlar) tayqa faunası əsaslı surətdə dəyişmişdir, bir növ artmış, digəri azalmış, yeni növlər peyda olmuşdur.    




Yüklə 4,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   706




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin