|
«Meşə – sudur, su – məhsuldur, məhsul - həyatdır».
XX əsrin əvvəlində Yer üzərində meşənin sahəsi təxminən 5 mlrd. ha təşkil etmişdir. H.F.Reymersin
məlumatına əsasən 1990-cı ildə meşənin ümumi sahəsi 2435 mln. ha təşkil etmişdir. Onun 105 mln. ha (48,4%)
tropik qurşağın, 1233 mln. ha (51,6%) isə mülayim qurşağın payına düşür.
Meşə bitkiləri fotosintez prosesində karbon qazını parçalayır, ondan həyat fəaliyyəti prosesləri üçün lazım
olan karbonu alır və atmosferə oksigen ayırır. Beləliklə, ağaclar işlənmiş (istifadə edilmiş) havanın həyatverici
gücünü bərpa edir. Bu proses ağaclığın məhsuldarlığından asılıdır, meşə yaxşı inkişaf edirsə, oksigeni çox ayırır
və karbon qazını tez udur. Məsələn, 1 ha ən yaxşı meşə sahəsi hər il 4,6-6,5 ton karbon qazı udur və bu zaman
3,5-5,0 ton oksigen ayırır. Bu proses meşənin tərkibindən də asılıdır. Əgər 1 ha küknar meşəsinin karbon qazını
udma qabiliyyətini 100% qəbul etsək, onda yarpaqlı meşə üçün bu göstərici 120%, şam meşəsi üçün 160%,
cökə meşəsi üçün 250%, palıdlıq üçün 450, süni qovaq meşəsi üçün 700% olar.
Planetar miqyasda atmosferin oksigen balansını stabilləşdirmədə şimal yarımkürəsinin boreal iynəyarpaqlı
(şam, küknar, ağşam, qaraşam), tropik və subtropik həmişəyaşıl yarpaqlı meşələri ən böyük rola malikdir.
Meşələr Yer üzərində ən iri ekosistemlər əmələ gətirir. Burada planetin üzvi maddələrinin böyük hissəsi
toplanır, sonralar onlar bəşəriyyət tərəfindən şəxsi ehtiyacları ödəmək üçün və insanın təsərrüfat fəaliyyəti
prosesində biosferin itirilmiş komponentlərinin bərpasında istifadə olunur.
Akademik H.Ə.Əliyev «Həyəcan təbili» (2002) kitabında meşəni Yer kürəsinin «kəməri» kimi
Dostları ilə paylaş: | 
