QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

KATASTROFİK SUKSESSİYA – ekosistem üçün katastrofik təbii 

(yanğın, zəlzələ və s.) və ya antropogen amillərin təciri nəticəsində baş 

verən suksessiya. 

KATİON MÜBADİLƏSİ – həyati mühüm kationların (kalsium, ka-

lium, natrium və maqnezium) ekosistemdə dövranı (hüceyrələrin normal 

funksiyası üçün). 

KAUSTOBİOLİTLƏR – biogen mənşəli isti (qaynar) çökmə süxur-

lar (torf, daş kömür, isti şistlər, əhəngdaşılar, neft, sapropel və s.). Ter-

mini Q.Potonye (1888) təklif etmişdir. 

KAUÇUKLU (KAUÇUKVERƏN) BİTKİLƏR  – müxtəlif 

orqanlarında təbii kauçuk əmələ gətirən bitkilər. Bu bitkilərin südəoxşar 

şirəsində, kök və gövdəsində, cavan zoğ  və yarpaqlarında kauçuk 

toplanır.  Şirəsində kauçuk toplanan bitkilər sənaye üçün daha 

əhəmiyyətlidir. Dünyada istehsal edilən kauçukun 95%-i Hevea brasi-

---

 

231 

 

liensis ağacından, 50-i südləyənkimilər fəsiləsinin sapium, fikus və s. 

cinslərindən, tut fəsiləsinin landolfiya, mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin 

tau-saqqız, krım-saqqız və s. bitkilərindən alınır.  Əksəriyyəti dünyanın 

tropik, subtropik, az qismi isə mülayim iqlimli zonalarında bitir. 

Azərbaycan Respublikasında təbii halda bir çox K.b.-ə rast gəlinir. La-

kin sənaye əhəmiyyətli olmadığı üçün becərilmir. 

KELVİN (K) – Beynəlxalq sistemdə temperaturun ölçülməsi vahidi 

1K = 1

°C. Kelvin temperaturu mütləq sıfırdan hesablanır, selsi dərəcəsi 

(t) kelvinə sadə hesablama yolu ilə keçirilir: 273,15 - t. Kelvin həmçinin 

ekosistemin entropiyasının (C/K-lə) hesablanmasında istifadə olunur.