QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

PİQMENTLƏR (lat. pigmentum - rəng) (kimyada) – Plastik kütlə, 

rezin, kağız və s.-nin boyadılmasında, poliqrafiya və rəngsaz boyaların 

hazırlanmasında işlədilən müxtəlif rəngli narın tozlar. 

PİQMENTLƏR (biologiyada) – Orqanizm toxumalarının tərkibinə 

daxil olan rəngli maddələr. P.-in mühüm və müxtəlif rolu var. Ən geniş 

yayılan P.-porfirinlər və karotinoidlər və onların oksidləşmiş törəmələri 

sarı, narıncı, yaxud qırmızı  rəngli P.-dir. Bunlar yaşıl bitkilərin, 

həmçinin yosunların, göbələklərin, bakteriyaların tərkibində olur. Göy-

yaşıl və  qırmızı yosunlarda köməkçi fotosintez P.-i var. Heyvanların 

görmə orqanlarında görmə piqmenti var. Piqment sistemi orqanizmdə 

xarici mühitin işıq  şəraitini maddələr mübadiləsi ilə  əlaqələndirən bir 

---

 

354 

 

halqadır.  Ən mühüm funksiyası bitkilərdə fotosintez, heyvanlarda isə 

görmə prosesində iştirak edir. İnsan orqanizmində piqmentin hər hansı 

pozğunluğu müxtəlif mübadilə  məhsullarının toplanmasından və  bəzi 

xəstəliklərdən baş verir. 

PİONER NÖV – həyat (canlı) olmayan sahələri ilk dəfə sərbəst tu-

tan və ilk sukssesiyada iştirak edən növ. Məs., qayalıqları ilk dəfə tutan 

tozağacı, quşarmudu,  şamağacı: vulkan püskürəndən sonra soyumuş 

lavada bitkilərin, sonra isə heyvanların peyda olması. 

PİROFİTLƏR – yanğına qarşı dözümlü bitkilər: palıd, nəfəsotu və 

s.