QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

SÜNİ GÖL (NOHUR) – Süni sututar. Kiçik çay dərəsi, qobu və 

yarğanlarda bəndlərin tikilməsi, yaxud düzən yerlərdə iri çalaların 

qazılması yolu ilə yaradılır. Səth suları və ya yeraltı sularla doldurulur. 

Mühüm təsərrüfat əhəmiyyəti var. 

SÜNİ İONLAŞMA – havada insan fəaliyyəti nəticəsində yüngül və 

ağır ionların əmələ gəlməsi. 

SÜNİ RADİOAKTİVLİK  – radioaktiv izotopları yaratmaqla və 

ondan istifadə etməklə (atom elktrik stansiyalarında, buzqıran və sualtı 

gəmilərdə, tibbdə və s.) insanın təsərrüfat və hərbi fəaliyyəti nəticəsində 

əmələ gələn radioaktivlik. S.r. yol verilən dozanı keçdikdə mənfi ekoloji 

rol oynayaraq nəinki mutagen, teratogen, kanserogen effekt yaradır, 

həm də populyasiya, ekosistem və biomların strukturunu dağıdır. 

SÜNİ SEÇMƏ  – Hər hansı cinsdən, yaxud sortdan və  təsərrüfat 

cəhətdən daha qiymətli olan heyvan və bitkinin yetişdirmə məqsədi ilə 

seçilməsi. S.s. terminini 1859-cu ildə Ç.Darvin təklif etmişdir. S.s. 

kortəbii və metodiki olur. Kortəbii S.s. anlayışını Ç.Darvin belə izah 

edirdi: hələ ibtidai maldarlar və  əkinçilər daha qiymətli heyvan və 

bitkiləri qoruyub saxlamağa, onlardan nəsil almağa cəhd göstərmişlər. 

Nəsildən-nəslə yaxşı heyvanların qorunub saxlanması sürü 

yetişdirməyə, yaxşı toxumun əkilməsi isə  məhsulun daha da artmasına 

səbəb olurdu. Orqanizmlərin təsərrüfat faydalı xassələrini gücləndirən, 

yaxud zərərli əlamətləri zəiflədən bütün mutasiyalar cinsdə, ya da sortda 

avtomatik olaraq dərinləşmiş və yayılmışdır. Kortəbii S.s. mexanizminə 

və  nəticələrinə görə  təbii seçməyə yaxındır. Metodik S.s.-dən 

məqsədyönlü olması ilə  fərqlənir və kütləvi və  fərdi metodiki seçmə 

şəklində aparılır. Fərdi metodiki seçmə daha səmərəlidir; bu zaman hər 

bir valideyn forması təkcə özünə məxus keyfiyyətinə görə deyil, həm də 

bu keyfiyyətləri nəslə vermək qabiliyyətinə görə qiymətləndirilir. 

---

 

415