149
Zəlzələ
Vurduğu ziyana, insan tələfatına və törətdiyi dağıdıcı
təsirlərə görə zəlzələ
təbii fəlakətdir. O, tektonik, vulkanik, uçqun təbiətli
olmaqla meteoritlərin düş-
məsi nəti cəsində və ya dənizin dibində baş verə bilər. MDB-də il ərzində orta
hesabla 500, təkcə Yaponiyada isə 7500 zəlzələ qeydə alınır.
Zəlzələ nəticəsində baş verən dağıntılar.
Seysmik dalğalar zəlzələ mər kə-
zindən çox böyük məsafələrə yayılaraq dağıntılar və kombinasiyalı təsir ocaqları
yaradır. Yeraltı zərbənin yaranma ərazisi zəlzələnin ocağı, ocağın mər kəzində
yerləşən nöqtənin yer səthindəki proyeksiyası isə
episentr
adlanır. Güclü zəlzə-
lələr zamanı süxurun bütövlüyü pozulur, tikililər dağılır, kom muni kasiyalar, ener-
getik obyektlər sıradan çıxır, yanğınlar olur və insan tələfatı baş verir. Zəlzə-
lələr, adətən, müxtəlif intensivlikli xarakterik səslərlə müşayiət olu nur ki, bunlar
da ildırım çaxmalarına, gurultu və partlayış səslərinə bənzəyir. Bu əlamətlər
barədə məlumatlı insanlar üçün ilk saniyələr də xilasedici ola bilər. Yaşayış
rayonlarında və meşə
massivlərində qalaqlanmalar, böyük ərazilərdə torpaq
sürüşmələri baş verir və nəticədə avtomobil və dəmir yolları sıradan çıxır, ya-
xud deformasiyaya uğrayır. Zəlzələ suyun altında baş verdikdə böyük dalğalar
– sunami yaranır ki, bunlar da sahilyanı rayonlarda güclü dağıntı və daş qınlara
səbəb olur.
Dostları ilə paylaş: 
