Qilman eyvazov iNTİqam əSGƏrov

Xəritə üzərində düzbucaqlı koordinatların təyini
Xəritə üzərində nöqtələrin düzbucaqlı koordinatlarının təyini.
Nöqtənin xə
-
ritə üzərində yerini təxmini göstərmək üçün onun yerləşdiyi kvadratı göstərmək ki
-
fayətdir. Bunun üçün kvadratın cənub-qərb küncünü təşkil edən üfüqi və şaquli ki-
lometr xətlərinin uclarında yazılmış rəqəmləri – əvvəl absisi, sonra ordinatı oxu maq 
lazımdır. Məsələn, şəkildə təsvir olunmuş tək daşın yerini göstərmək üçün belə de-
yilməlidir: “Kvadrat yetmiş dörd on beş, tək daş”. Yazılış qaydası belədir: “Tək daş 
(7415)”.
Bəzən hədəfgöstərmədə kvadrat xəyalən 9 yerə bö
-
lünərək rəqəmlərlə işarələnir. Hədəfi göstərmək üçün 
əvvəl kvadratın nömrəsi deyilir, sonra isə ona hədəfin 
kvadrat daxilində yerini göstərən rəqəm əlavə olunur. 
Məsələn, şəkildəki 
M
nöqtəsinin yeri belə gös tərilir: kvad-
rat 7614-4, hədəf 
M
. (Hərbi qul luqçular öz aralarında 
bunu 
ilbiz 
adlandırırlar.)
Hər hansı nöqtənin yerini dəqiq göstərmək üçün 
onun koordinatlarını təyin etmək lazımdır. Bunun üçün 
nöqtənin yerləşdiyi kvadratın cənub və qərb tərəflə rin dən təyin edilən nöqtəyə qə
-
dər ölçülmüş məsafə lər müvafiq ola raq həmin xətlərin 
X
absis və 
Y
ordinat qiy-
mətlərinə əlavə edilir. Məsələn, 
A
nöq təsinin koordinatlarını təyin etmək üçün bu 
nöqtədən onun yerləş diyi kvadratın cənub və qərb tərəflərinə perpendikulyar üzrə 
m
və 
n
məsa fə ləri xətkeşlə (pərgarla, koordinatölçənlə) ölçülərək miqyasa uyğun 
M
Layih
ə

---

118
ərazidəki uzun luq ları hesablanır (
m 
= 560 m, 
n 
= 410 m). Sonra 
m
və 
n
mə
-
safələri 
A
nöqtəsinin yer ləşdiyi kvadratın cənub-qərb küncündən keçən üfüqi və 
şaquli kilometr xətlərinin ucunda yazılmış rəqəmlərlə toplanır. Beləliklə, 
A
nöqtəsinin absis (
X
) və ordinat larının (
Y
) qiyməti aşağıdakı kimi alınır: 
X 
= 74 km + 560 m = 74560 m
Y
= 15 km + 410 m = 15410 m
A
nöqtəsinin bu qayda ilə tapılmış koordinatlarına onun