Qishloq aholi

§
3
^ 4
H
5 С » a t ) 6 <■ 7 «— 8 -------- 9 -------- 10
1. turar-joy zonasi: 2 - Jamoat markazi; sanoat-ishiab chiqarish zonasl,
4 • dam olish zonasi; 5 - transport tuguni; в - Jamoat transport kompleksl;
7 • qishloq aholi punkti ahotsi aloqaiarinlng sxemasi;
8 - tuman markaziga irtiluvchi aholining qishloqlararo aloqalari;
9 - tumanlararo ichki yollar, 10 - tumanlararo tashqi yollar
4.1.2.4-rasm . Joylashu v nin g tu rli m in taq a la rid a g i qishloq 
aholi p u n k tla ri rejali tu zilm alari shakllanishining 
p rin sip ial sxem alari
Zamonaviy aholi punkti tuzilmasidagi tashqi kommunikatsiya- 
larga, xuddi tashqi aloqalarga bo ‘lgani kabi e ’tibor qaratish 
shaharsozlikdagi eng prinsipial 
masalalardan bin hisoblanadi. 
Shaharsozlikdagi loyihalash amaliyotida aholi punktiga nisbatan 
tashqi hisoblangan transport kommunikatsiyalarini imoratlar qurilgan 
zonadan tashqariga chiqarish g‘oyasi ustuvor hisoblanadi. Bunday fikr 
ikkita muhim asosga tayanadi: aholi punkti hududining qishloqlararo
173

---

avtomobil magistrallari bilan kesib o ‘tilishi (sanitariya-gigiyenik 
sharoitlar yomonlashadi - shovqin, gazlanganlik darajasining ortishi); 
aholi punktining turli qismlari orasidagi aloqalar qiyinlashgani tufayli 
katta xarajatlam i talab qiluvchi kom munikatsiyalar (yo'lovchi, 
transport, m uhandislik) qurish zarurati.
Lekin, joylashuv tizim ining elem enti sifatida qaralayotgan aholi 
punktidagi funksional aloqalar tizimi masalalarini hal qilishda 
qishloqlararo qatnovlar uchun sarflanadigan umumiy vaqtni tejash 
muammosi eng ahamiyatli vazifalar sifatida ko‘rilishiga e ’tibor 
qaratish zarur. Joylashuv tizim idagi aholi punktlarini shakllantirishda 
vaqt omili katta ahamiyatga ega va bu ahamiyat yanada ortib borish 
ehtimoli yuqori hisoblanadi. Shu sababdan ham, aholi punkti 
tuzilishida qishloqlararo qatnovlar uchun sarflanadigan vaqtni tejashga 
qaratilgan yechim lam i ishlab chiqish muhim vazifa sifatida qaraladi. 
Shu nuqtayi nazardan olib qaralganda transport tugunini markazga 
yaqin joylashtirilishi eng maqbul va oqilona yechimlardan biri 
hisoblanadi. Bunday yechim ning salbiy tomonlari suv yuzalari, yashil 
o ‘simliklardan foydalanib turib tashkil qilingan himoyaviy bufer 
elementlarini yaratish vositasida bartaraf qilinishi mumkin.