Qituvchilari tomonidan dori turlari texnologiyasi amaliy mashg‘uloti uchun o‘quv qo‘llanma tuzildi. Dori turlari texnologiyasining boshlang‘ich mavzularini yoritib beradigan ushbu «Farmatsevtik texnologiya asoslari»

Izotonik konsentratsiyani hisoblash usullari
Izotonik konsentratsiyani hisoblashning 3 asosiy usullaridan foydalaniladi:
1. Vant-Goff qonuniga asoslangan;
2. Raul qonuniga asoslangan;
3. Dori moddasining natriy xlor bo‘yicha izotonik ekvivalenti yordamida hisoblash usuli.

Rp: Solutionis Hexamethylentetramini isotonicae 100 ml

Sterilisetur!
Da. Signa. In’eksiya uchun.
Elektrolit bo‘lmagan moddaning izotonik konsentratsiyasini hisoblashda Vant-Goffning quyidagi tenglamasidan foydalanish qulay:
m = 0,29 . M . v
1000
Geksametilentetraminning molekulyar og‘irligi 140,19 ga teng:

m = 0,29 . 140,19 . 100 = 4,06

1000
Demak, 100 ml geksametilentetraminning izotonik eritmasini tayyorlash uchun 4,06 g geksametilentetramin kerak bo‘ladi.
Elektrolitlarning izotonik konsentratsiyasini aniqlashda yuqorida keltirilgan tenglama maxrajiga i — Vant-Goffning izotonik koeffisiyenti qo‘yiladi.
Izotonik koeffisiyent erigan modda zarrachalari sonining elektrolitik dissosiatsiya natijasida dissosiatsiyaga uchramagan dastlabki molekulalar soni nisbatan necha (marta) barobar ortishini ko‘rsatadi:
I = 1 +  (n - 1),
 — elektrolitik dissosiasiya darajasi.
n — dissosiatsiya natijasida 1 ta molekuladan hosil bo‘ladigan zarrachalar soni.
Misol: natriy xloridning izotonik konsentratsiyasini hisoblang.
Molekulyar og‘irlig‘i — 58,45; =0,86, n=2, i = 1,86.
m = 0,29 . M . v = 0,29 . 58,45 . 100 = 0,906 %
I . 1000 1,86 . 1000

Izotonik konsentratsiyani hisoblashda Vant-Goff qonuni faqat kuchli elektrolitlar uchun ijobiy natija beradi. Kuchsiz elektrolitlar uchun bu usul bilan izotonik konsentratsiyani aniqlash aniq natija bermaydi. Bunday hollarda aniqroq natijani Raul qonuni bo‘yicha olish mumkin.

Raul qonuniga asoslanib izotonik konsentratsiyani hisoblash
Rp: Solutionis Glucosi isotonica 100 ml
Sterilisetur!
Da. Signa. In’yeksiya uchun.
Hisoblash formulasi quyidagicha:

m = 0,52 · v

 t · 100

Glyukozaning 1% li eritmasini depressiyasi  t = 0,100 ga teng:

m = 0,52 · 100 = 5,2 %
0,100 · 100
Demak, bunda glyukozaning 5,2% li eritmasi izotonik ekan.