Qiymatning turlicha nazariyalari va ularning sintezi

Milliy mahsulot va ijtimoiy farovonlik (Ijtimoiy mahsulotning iqtasodiy mazmuni va uni o’lchash usullari. Yalpi milliy mahsulot va yalpi ichki mahsulot).

Jamiyat miqyosidagi ishlab chiqarish jarayonlarining muntazam ravishda yangilanib va takroran amalga oshirilib turilishi ijtimoiy takror ishlab chiqarish deyiladi. Ijtimoiy takror ishlab chiqarish natijasida mamlakat miqyosida milliy mahsulot yaratiladi. Milliy mahsulot barcha moddiy va nomoddiy nc'm atlar hamda xizmatlarni o'z ichiga olib, uning hajmi iqtisodiyot taraqqiyotida ahamiyatli o'rin tutadi. Shunga ko'ra, milliy mahsulot hajmini aniqlash, uning tarkibi va harakat shakllarini o'rganish doimiy ravishda iqtisodiyot nazariyasi fanining asosiy muammolaridan biri bo'lib hisoblanadi. Milliy mahsulot turli davrlarda turli malakatlarda turlicha atalib, turlicha hisobga olinishi mumkin. Masalan, sobiq ittifoqdosh respublikalar, shu jum ladan bizning respublikamizda ham oldingi davrda mamlakat bo'yicha ishlab chiqarishda vujudga keltirilgan mahsulotlar yig'indisi jami ijtimoiy mahsulot deb atalgan. Yalpi ichki mahsulot - bu m a’lum vaqt davomida, masalan, bir yilda yaratilgan va bevosita iste’molchilarga borib yetadigan barcha tayyor mahsulot va ko'rsatilgan xizmatlarning bozor narxidagi qiymati. Yalpi ichki mahsulot moddiy ne’matlar ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatish sohalari yillik faoliyatining umumiy samarasi bo'lib hisoblanadi. YalM hududiy jihatdan hisoblanadi. Bu, milliy mansubligidan qat’i nazar, muayyan mamlakat hududida joylashgan korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot va ko'rsatilgan xizmatlaming jami qiymatidir. YaMM va YalM o'rtasidagi farq quyidagilar orqali namoyon bo'ladi: YaMM — bu o'z mamlakati yoki xorijda joylashuvidan qat'i nazar, milliy korxonalar tomonidan yaratilgan mahsulot va xizmatlar umumiy hajmining jami qiymati.
YalM uch xil usul bilan hisoblanishi mumkin: 1- qo‘shilgan qiymatlar bo'yicha yondashuv. Bunda milliy iqtisodiotning barcha tarmoqlari bo'yicha qo’shilgan qiymatlarqo‘shib chiqiladi (YalM tnrmoq vfa j bo'yicha). Bu usul bilan \iisobl;/W an YalM alohida tarmoqlarning shu mnhsulotini yuroii^btfagi o'rnini va hissasini aniqlash imkonini beradi.
4. Iste’mol, jamgarma va investisiya nazariyalari (Jamg’arishga o’rtacha va so’nggi ko’shilgan moyillik. Jamgarma darajasini belgilovchi omillar).
5. Iqtisodiy o’sish modellari (Iqgisodiy o’sish modellari. Iqtisodiy o’sishning ko’p omilli va ikki omilli modellari).
Bilet №4
1. Extiyojlar va ishlab chiqarish nazariyasi (Ehtiyojlarning o’sib borishi qonuni. O’zbekistonda ehtiyojlarning namoyon bo’lishi xususiyatlari, ularning o’zgarishlari).
2. Iste’molchi xatti-harakati nazariyasi( Naflilikni maksimallashtirish qoidasi. Iste’molchi muvozanati. Iste’mol ortiqchaligi).
3. Mukammal raqobat modeli va unda narxning shakllanish xususiyatlari (Raqobat nazariyalari kapitalning amal qilish shakli va bozor modeli sifatida. Raqobatning turlari. L.Valras va V.Paretgoning «mukammal» raqobat nazariyasi).
4. Iste’molchi xatti-harakati nazariyasi (Naflilik mikdorini o’lchash. Naflilikning kardinalistik va ordinalistik konsepsiyasi. Gossenning birinchi qonuni).
5. Bozor va uning amal kilishi mexanizmi (Bozorning mohiyati va vujudga kelish sharoitlari. Transaksiyey xarajatlar. Bozorning turlari va vazifalari).