76
39 –su’wret. B.e.sh. I a’sirge ta’n gumis tenge.
Ma’deniyattin’ ha’m ekonomikanin’, xaliqlar araliq qatnasiqlardin’
bekkemleniwi ken’nen ha’wij aliwi menen bir qatarda a’yyemgi Xorezmge ta’n
bolg’an o’zgeshe tengelerdin’ payda boliwin ko’remiz.
Misali retinde patsha
ko’rinisi o’zgerip, tengenin’ artqi tamaninda at u’stindegi patshanin’ tamg’asi
Xorezm (legendasi) jaziwlari menen basilg’an.
40 – su’wret. B.e. I-II a’sirler. Artav patshasi ten’geleri.
B.e.shekemgi IV-III-a’sirde Xorezmde quri’li’s ha’m arxitektura joqari’
da’rejede bolg’an. Xorezmliler bul da’wirde gu’mbezli basti’rmalar
islewdi
u’yrengen.
To’rtku’l rayoni’ aymag’i’ndag’i’ Qoyqi’ri’lg’an qaladag’i’ a’ja’yip yestelik
a’yyemgi da’wirdegi ustalardi’n’ joqari’ sheberlikke iye bolg’anli’g’i’n ko’rsetedi.
Bul do’n’gelek formadag’i’ diametri 865 m 9 gu’mbez
yeki diywal menen
qorshalg’an quri’li’s. Wortasinda yeki qabatli’ do’n’gelek yetip sali’ng’an jay bar.
Woni’n’ diywallari’ndag’i’
gu’mbezlerdin’
tesikleri
yelege
shekem
saqlang’an. To’mengi qabati’ 9 bo’lmeli jaydan ibarat. Woni’n’ barli’g’i’ a’jayip
yeki qabatli’ gu’mbezler menen basti’ri’lg’an. Observatoriya bolg’an.
Worayli’q jay menen qorg’an diywali arasi’nda xojali’q ha’m turaq jaylar
bolg’an. Qala ishindegi ayi’ri’m jaylar jerlew da’stu’rleri ha’m astronomiyali’q
baqlawlar ushi’n paydalani’lg’an. Jerlew da’stu’rlerinde ossuwariy ha’m quday
mu’sinleri ken’ qollani’lg’an. Qala xalqi’ ha’m qala a’tirapi’ndag’i’ xali’qlar
77
a’yyemgi Xorezmdegi ken’ taralg’an qudaylar bolg’an Anaxita ha’m Siyavush
qudaylari’na si’yi’ng’an. Qoyqi’ri’lg’an qalani’n’ do’n’gelek ha’m atanaq
si’pati’nda quri’li’wi’ qala xalqi’ni’n’
quyash
ha’m suwg’a si’yi’ni’wshi’lar
bolg’anli’g’i’n an’latadi’.
Dostları ilə paylaş: