Qoshanov A’bdikerim

Wo’zini
zdi si’nan ! 
Kangyuy -bul….. 
Yeslep 
qali’n 
Qonli’ dawirindegi suwg’ari’w kanallari’-
Kelteminar, Qi’rqqi’z, a’yyemgi Gawxar 
kanali, Tashqirman sistemalari’ 
 
 

---

55 
toplag’an sol da’wirdin’ jetik mamanlari’ payda boldi. Bul da’wirde Sari’qami’s 
deltasmin’ ayirim tarmaqlari’nan sag’a alg’an bir qata r kanallar ati’zlardi
suwlandirg’an. 
Ko’p sanli’ qalalar ha’m qala tipindegi qoni’slar payda boldi. Ma’selen, 
Xorezmnin’ on’ jag’ali’g’i’ndag’i’ qala qald’i’qlari’ ha’zirge shekem 
saqlang’an. Topiraqqala, Bazarqala, Pilqala (Ellikqala ha’m Beruniy 
rayonlari’nda), al, shep jag’aliqta Xazarasp, Go’newaz, Da’wkesken, Shaxsa’nem, 
Xiywa qalalari’ (Xorezm wa’layai’nda) bolg’an. Olar o’z maydanlari’n’ ulkenllgi, 
a’skeriy bekinislerinin’ ku’shli rawajlang’anli’g’i menen ko’zge tu’sken. 
Olar tirek- su’tinleri ha’m gu’mbezlengen basti’rmali’ arkalari’
rnenen o’zinen buri’ng’i qalalardan aji’rali’p turg’an. Haqi’yqati’n aytqanda 
qalalar, bir qa’liptegi ekige bo’lingen turaq jaylardi’n’ dizbeklerinen ibarat 
bolg’an. Qalalar eldi ha'm wa’layatlardi’ basqari’wshi’lari’ turatug’m ori’n, 
ha’m ha’’kimshilik oraylari’ bolg’an. Bekinisleri bar qorg'anlardi’n’ ko’pshilik
maydani’ ko’lemi boyi’nsha qalalarg'a uqsag’an. Olar ekige bo lingen yamasa 
to’rtke bo’lingen bir qa’lipte Sali’ng’an jaylardan ibarat bolg’an. Biraq bul 
qalalarda tirek-su’tinler ha m gu’mbezlenip basti’ri’lg’an basti’rmalar 
bolmag’an. Bul qalalar a’dette oazislerdin’ shegaralari’nda jaylasqan. Usi’nday
qoni’slardi’n’ ayri’mlari’ ko’shpeliler menen sawda jasawda mal almasiw 
orinlari’ yamasa bazar xizmetin atqarg an. 
O’nermentshilik rawajlana basladu. Kangyuy da’wirindegi Xorezmnin’ 
ko’plegen rayonlari’n o’z wo’nimleri menen ta’miyinlep turg’an 
qa’nigelestirilgen gu’lalshi’li’q ustaxanalari’ da bolg’an. Bunday ustaxanalar 
Xorezmnin shep jag’ali’g’i’ndag’i’ a’yyemgi Shermenjap kanali’ni’n’ 
boyi’ndagi’ Ga’wirqala (Xorezm wa’layatinda) qoni’si’nda da bolg’an. 
Xorezmnin’ tu’sligindegi Qumbiz to’bede gu’lalshi’ wo’nermentlerdin’ 
qa’nigelestirilgen qonsi’ni’n’ worni’ elege shekem saqlang’an. Yelde tek 
o’zlerinin’ g’ana talaplari’n qanaatlandiratug’i’n xojaliq rawajlang’an.
Bizin' eramizg'a shekemgi II a'sirdin' aqirinda ha'm I a'sirdin' basinda Xorezm 
ma'mleketi wo'z ten'gesin shig'ardi. Bul ten'ge Xorezm yeli ishindegi sawda 
qatnasina engizildi. Ko'shpeli qa'wimlerdin' ishinen shiqqan Xorezm ha'kimlerinin' 
biri Grek-Baktriyani qiyratiwg'a belsene qatnasqan. Wol Xorezmnin' wo'z ten'gesin 
quyip shig'ariwg'a baslama salg'an. Baktriyanin' Selevkiyler ma'mleketi ta'repinen 
basip aliniwi Xorezmnin' wo'z ten'gesinin' quyip shig'ara baslawina tu'rtki bolg'an. 
Da'slep bul ten'ge Evkratid tetradraxmalarina toliq derlik uqsas bolg'an.