Qulam Sadiq, Saday Quluyev s 15 1937-ci ilin represiya qurbanı

Məmmədağa gümbəzin yanında dəfn ediliblər. Qəbrinin 
üstündə gümbəzi  Naib Kərimov tiktirib, qalan işləri isə 
Kərbəlayi Şirin Yarıyev gördürüb.  
Seyid Məhəmməd ağanın bacıları  Mirsəkinə, Mirziynət, 
Mirməryəmdir.  
Mirəşrəf ağanın övladları Mirfatimə, Mirtahirə, oğlu seyid 
Əhməd, Seyidəli, seyid Hüseyn olmuşdur.  
Mirəşrəf ağa 1901-ci ildə  təhsilini başa vurduqdan sonra 
Nəcəfdən Salyana gəlir.  
Rüstəmov Dadaş Xəlil oğlu:  
-Mirəşrəf ağanın anası Miranaxanım Mirələkbər qızı 
olmuşdur.  
Onun qardaşı seyid Məhəmməd ağa isə  vəsiyyətində 
bildirmişdi ki, məni Salyanda dəfn edin, çünki mənim qəbrim 
burada olsa bu torpağa heç bir vaxt xəta-bəla yetişməz. Mirəşrəf 
ağa da Mirbağır ağa ilə birgə ermənilərə qarşı mübarizədə iştirak 
etmişdir.  
1918-ci illdə ermənilər Sаlаyаnа hücum edərkən,  Аğа 
Mirbаğır аğа ilə birgə Аğа Mirəşrəf аğа ermənilərə qаrşı cihаd 
elаn etmişlər. Xаlqı ermənilərə  qаrşı döyüşə  qаldırıblаr. 
Аğаlаrın hər ikisi kəfən geyinib, ön cəbhədə olublаr. 
Mirəşrəf ağanın oğlu Seyidəli 1905-ci ildə Salyan şəhərində 
anadan olmuşdur. İlk təhsilini rus-tatar məktəbində almışdır. O, 
1912-1918-ci illərdə elmin əsaslarını öyrənmişdir. Bolşeviklərin 
Azərbaycana soxulması ilə əlaqədar Mirəşrəf ağanın ailəsi İraqa 
köçmüş, oğlu Seyidəli Bakıya qayıdarkən bir daha xaricə 
buraxılmamış, ailəsindən aralı düşmüşdür.  
Azərbaycanda qaldıqdan sonra Seyidəli 1923-cü ilin 
sentyabrında Lənkəranda təşkil edilmiş pedaqoji kursa daxil 
olur. Kursu bitirdikdən sonra Bankə qəsəbəsinin Surra kəndində 
ilk pedaqoji fəaliyyətə başlayır. 1928-ci ildə Salyanda 2-ci dəfə 
axşam məktəbini bitirir. Xalq Təhsili Komitəsinin  əmri ilə 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
65
Lənkəran qəzasının Kalaxan (indiki Lerik rayonunun 
ərazisindədir) kəndinə müəllim təyin olunur. 1936-37-ci illərdə 
Bakıda,  Əhmədli qəsəbəsində, 64 №-li məktəbdə  tədris hissə 
müdiri, 1939-40-cı illərdə  şəhər 24 saylı  məktəbdə müəllim 
işləmişdir.  
Seyidəli müəllim 1940-cı ildə indiki АD Pedaqoji 
Universitetinin fizika-riyaziyyat fakultəsinə daxil olur və 
müharibə başladığı üçün təhsili yarımçıq qalır. 
Müharibədən sonra, 1945-50-ci illərdə Bakı Dövlət 
Universitetinin  şərqşünaslıq fakultəsinin  ərəb dili şöbəsini 
bitirir. Müxtəlif təhsil ocaqlarında müəllimlik etmişdir.  
Ağazadə Seyidəli 1976-cı ildə Ali Ruhani İdarəsi tərəfindən 
Sabirabad məscidinə axund təyin olunur. 
Seyidəli müəllim istedadlı ziyalı, görkəmli elm xadimi, 
istedadlı  qələm  əhli idi. Onun «Bağdad gecələri» povesti hələ 
1960-cı ildə «Azərbaycan» jurnalında çаp olunmuşdur.  
Qurani-Kərimin təfsirində Əli Fəhmi ilə birgə işləmişdir.  
Ağazadə Seyidəli 12 oktyabr 1979-cu ildə Bakı  şəhərində 
vəfat etmişdir.  
Seyidəlinin 6 oğlu, 3 qızı var.  
 
HАCI  İSMАYIL 
 Qafqaz 
Müsəlmanları 
İdarəsinin qazisi, 
Əjdər bəy məscidinin 
(«Göy» məscid) axundu 
 
-Əlbəttə, mənim üçün Kərbəlayi Seyidəli ağa haqqında 
danışmaq çox çətindir. Biz onun mərhum atası, qardaşları  və 
anası  ərəb qızı haqqında çox eşitmişdik. Eşitmişdik ki, 
Azərbaycanın bütün yerlərindən onların cəddini çağıraraq 
sürülər, dəvələr, ilxı atlar nəzir edirlər, nəzirləri də  qəbul 
olunarmış və o sürünü, dəvələri və ya qaramalı ağanın qapısına 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
66
gətirərmişlər. Ağa isə mal sahibinə bir manata satır və beləcə 
onlаrın nəzirləri də bаş tutаrmış.  
Seyid  Əşrəf ağa həyatını xalqın maariflənməsinə, 
imkansızların işlə, torpaqla, hər cür maddi yardımla təmin 
edilməsinə həsr etmiş, nə qədər yetim, bivaris, evlənə bilməyən 
qızları, oğlanları ailə sahibi etmişdir. Ağanın qardaşı 
Məhəmməd ağanın vəfatı  zаmаnı Salyanda, rayona yaxın 
bölgələrdə kəndlərin camaatı bir il hüzr mərasiminin qarasından 
çıxmamışdı. 
Biz 1977-ci illərin əvvəllərində axund Əlqəmə ilə Kərbəlayi 
Seyidəli ağanın evinə gəldik. Mən ağanın evinə gələndə artıq 14 
il idi ki, Masallının  Əhmədli kəndində yaşamış  və minbərə 
çıxaraq mollalıq etmişdim. Gəlmişdik ki, ağa bizim dərsimizin 
davamını desin.  
Ağa bizə dedi: «Bala, mənim dilimdən iltizam alıblar ki, dini 
dərs deməyim. Dini dərs deməyi mənə qadağan ediblər, ancaq 
atam da, nəslimiz də din yolunda ömürlərini sona vurublar. Mən 
də sizin elminizi təmənnasız davam etdirməyə hazıram». 
Beləliklə, 
Ərəb qrammatikasından, yəni Ağayi 
Zəməxşərənin «Ünumüzəc» adlanan qrammatika kitabından 
dərsə başladıq. (Ərəb aləmində müəllif öz kitabının adını 
«Nümunə» adlandırmışdır).  
Dövlət tərəfindən ağaya nəzarət edirdilər. Bütün bunlara 
baxmayaraq ağa dərsi davam etdirirdi. İl yarımdan sonra Hacı 
Adil Sabirabadlını da özümüzə yoldaş etdik. Biz üç nəfər tələbə 
ağadan hər gün dərs alırdıq. O, həm müəllim, həm də bir ata 
kimi bizim qayğımıza qalırdı. Hacı Adilin Təzə Pir məscidinin 
rəisi olması  və 1000-dən artıq tələbəyə  dərs deməsi, Quranı 
öyrətməsi «Təzihil-məsail» kitabını  tərcümə etməsi Kərbəlayi 
Seyidəli ağanın bərəkətindəndir. 
1979-cu ilin oktyabr ayı idi. Həmin gün ki, bizə 
«Ürvətülvüsqa» (Qırılmayan ip) adlanan kitabı  tədris etməyi 
təyin etmişdi, cümə günü idi. Biz Hacı Adilin maşını ilə adəti 
üzrə  dərsə getdik. Gördük ki, ağanın qapısında mafə var. İçəri 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
67
daxil olduqda gördük ki, ağa rəhmətə getmişdir. Bunu bilən kimi 
mənim ürəyim getdi, həkim çağırdılar, iynə-dərmandan sonra 
ayıldım.  
Azərbaycanın hər yerindən axundlar, mollalar, Bakı 
şəhərindən gələnlər, Salyan camaatı, ziyalılar, din xadimləri, 
alimlər cəm oldular. Ağa vəsiyyət etmişdi ki, mənim qüslümü, 
kəfənimi, namazımı, dəfnimi, xanımlarımın payını, balalarımın 
payını  İsmayıl etsin, mənim məclisimi o aparsın. Ağanın 
dediklərinin hamısına layiq əməl olundu.  
Biz müntəzəm olaraq ağanın Bakının  Əhmədli kəndindəki 
qəbristаnlığındа olan şərəfli məzarının qarşısında baş  əyir, onu 
öpür və ziyarətində oluruq. Ömrümün sonuna kimi də o ağanı 
Allah kəlamı, Quranı-Kərimlə yad etməyi özümə borc bilirəm.  
Allah ağaya rəhmət eləsin!  
 
SEYİD  MİRTƏRLAN 
KƏRBƏLAYİ  SEYİD  MİRİŞ  OĞLU 
 
Mirtərlan ağa Salyan rayonunda seyid-peyğəmbər nəslinin 
nüfuzlu nümayəndələrindən biri olub.  
O, 1884-cü ildə Xalac kəndində  (yeri gəlmişkən onu da 
xatırladaq ki, Xalac kəndi qədim türk ellərinin 24 boylarından 
biri olan Xalac tayfasının adından yaranmışdır - red) anadan 
olmuş və 1953-cü ildə haqq dünyasına qovuşmuşdur.  
Məzarı Xalac kəndində, «Sarı Seydan» ocağının yanındadır. 
Mirtərlan ağa hələ uşaq vaxtlarından zəhmətə qatlaşmış, öz 
halal çörəyini  əllərinin qabarı ilə qazanmışdır. Onun atası 
Kərbəlayi Miriş  də  zəhmətkeş olmaqla bərabər, dövrünün 
tanınmış iman sahiblərindən biri idi. Onların soy kökü yeddinci 
imamımız Museyi-Kazıma gedib bağlanır. Ağa öz övladlarını da 
din, Quran əhli kimi tərbiyə etmişdir. Mirtərlan ağanın 2 oğlu 
olub: Mirsadiq və Miriş.  

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
68
Seyid Mirsadiq ağa (1924-1984) 2 oğul, 5 qız atası idi. 
Miryavər, Miryasər, Mirfatimə, Mirlalə, Mirtükəzban, 
Mirzəhra və Mirpüstə. 
Seyid Mirsadiq sıravi işlərdən tutmuş yüksək vəzifələrə 
qədər çalışıb. Həmişə camaatın hörmətini qazanıb. Mirtərlan ağa 
el içərisində nüfuzlu ağsaqqal, hörmətli din xadimi kimi 
tanınmışdı. Onun möcüzələri və kəramətləri də çox olmuşdur. 
Mirtərlan ağanın ölümündən sonra seyid Miriş  ağa atasının 
yolunu davam etdirir. O həm gözəl insan, həm də xeyriyyəçidir.  
Qapısında məscid də tikdirib. Miryaqub və Mirdaməd adlı 
oğlanları və 5 qızı var. 
Mirtərlan ağanın nəvəsi Miryavər ağa da babasının yolunu 
tutub. Həyat yoldaşı Suma xanım da əhli-ibadətdir.  
Seyid Miryusif, seyid Mirsaleh, seyid Mirəli, seyid 
Mirsadiq adlı  nəcib oğlanları, Mirəşrəf, Mirsalam və 
Mirləman adlı nəvələri var. 
Allah hamısını başacan eləsin.  
Bu gün Miryavər ağa camaatın xeyir-şərinin yaraşığıdır. 
Miryavər ağanın  ən böyük arzusu xalqına xidmət və bir də 
babalarının müqəddəs ocaqlarını ziyarət etməkdir. Ağa 
xeyriyyəçi kimi də  tələbələrə köməklik edir, kasıb-kusublara, 
əlsiz-ayaqsızlara əl tutur. Dövlət tərəfindən ona tapşırılan bütün 
işlərin yüksək səviyyədə həyata keçirilməsinə nail olmuşdur.  
Allah köməyi olsun! 
«Göyləri, yeri və onların arasındakıları altı gündə 
yaradan, sonra ərşə  əyləşən Allahdır. Sizin Ondan başqa 
dostunuz və şəfaət edəniniz yoxdur.  
 Məgər düşünmürsünüz? O, göydən yerədək bütün işlərə 
tədbir qılar. 
 Sonrа bunlаr sizin hesabınızla min il qədər olan bir 
gündə Ona dönər».  
(Qurаni-Kərim, «Səcdə» surəsi, аyə 4-5) 
 
 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
69
HACI  SEYİD  MİRTAĞI 
SEYİD  MİRƏZİZ  OĞLU 
 
Salyan rayonunun tanınmış seyidlərindən biri də Hacı seyid 
Mirtağı  ağa idi. O, 1927-ci ildə Salyan şəhərində anadan 
olmuşdu. Mirtağı  ağa hələ  uşaqlıqdan atasını itirmiş, anası isə 
yeganə oğlunu götürüb Marışlı  kəndinə köçmüşdür. 5 nəfərdən 
ibarət ailəyə dayısı himayədarlıq etmişdi. Valideynlərini itirən 
Mirtağının ailəsini dayısı 2-3 il Lerikdə saxlamışdır. Ağa orta 
məktəbi bitirdikdən sonra kolxozda işləmişdir. Müharibə 
qurtarandan sonra Mirtağı  ağa dəmir yol stansiyasında qatar 
bələdçisi vəzifəsində çalışmışdır. Ağa Marışlı  kəndindən olan 
Faxranisə  Əliqulu qızı ilə evlənmişdir. Onların 8 övladı 
olmuşdur:  Mirağa, Mirəziz, Mirmehdi, Mirnağı, Mirsəidə, 
Mirdürrə, Mirməsmə, Mirsəkinə. 
Mirtağı ağa Allahın sevimli və səbrli bəndəsi idi. Ağanın bir 
oğlu Mirağa 39 yaşında maşın qəzasında, Mirsəidə isə 25 
yaşında xəstəlikdən, Mirmehdi isə 26 yaşında ürək 
çatışmazlığından dünyalarını  dəyişmişlər. Dərdin ağırlığına 
baxmayaraq, o, Allahın işinə  şükr etməkdən başqa bir çarə 
bilmirdi. Qalan övladları isə valideynlərinin adına layiq 
əməlləriylə xalq yanında hörmətlə anılırlar. Bu gün Mirtağı 
ağanın 14 nəvəsi və bir nəticəsi var. Hacı Mirtağı  ağanın soy 
kökü imam Əli ibn- Əbu Talibin nəslindəndir. 
Mirtağı  ağa 1995-ci ildə  Məşhəd, Kərbəla, 1996-cı ildə 
nahiyyə qazisi Hacı Salmanın köməkliyi ilə Həcc ziyarətində də 
olmuşdur. 
Uşağı olub qalmayan valideynlərdən Seyid Sadıqlı  kənd 
sakini  Sürayyə xanım  oğlu Elmirin həyatda qalmasını bir 
möcüzə kimi ağanın adı ilə bağlayır.  
Ağanın qızı Mirməsmə xanım (onu da xatırladaq ki, 
Mirməsmə xanım da atası kimi ilahi vergi sahibi, dili tutulanlar, 
qorxu keçirənlər, ağzı əyilənlər, övlad üzünə həsrət qalanlar və 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
70
neçə-neçə naümid xəstə onun şəfalı əlləri ilə nicat tapır) qardaşı 
Mirmehdinin ölümünü belə xatırlayır: 
- Xocalı hadisələri televizorda göstərilən vaxt Mirmehdinin 
qəflətən ürəyi dayandı. O, çox vətənpərvər, xalqını sevən bir 
insan idi. Onun özündən sonra bir qız nişanəsi qaldı. Allah 
bütün dünyasını dəyişənlərə rəhmət eləsin! 
 
M
IRMEHDININ  HƏYAT  YOLDAŞI
 
Ş
AHINƏ  XANIMIN  DEDIKLƏRINDƏN
 
 
- 1990-cı ildə bu evə  gəlin gəlmişəm. Ancaq tale belə 
gətirdi, həyat yoldaşımı vaxtsız itirdim. Mirmehdi öz dünyasını 
Vətən eşqinə təslim etdi. Vətənimizin bütövlüyü üçün canından 
keçən bütün şəhidlərimizin Allah-təala axirət dünyasını versin, 
qəbrini nurla doldursun.  
Mart ayının 8-ində qızımız Miryaqut dünyaya göz açdı, atası 
isə martın 12-də dünyasını dəyişdi.  
Ağa özü isə 2003-ci ildə rəhmətə getdi. Allah rəhmət eləsin!
 
 
 
 
 «D
INƏ NAIL OLMAĞIN 
ƏSASI PIS ƏMƏLLƏRDƏN 
ÇƏKINMƏKDIR
». 
 
SEYİD  MİRNADİR  MİRQULAM  OĞLU 
Sаylаn, Dəmiryol qəsəbəsi,  
1933-cü il təvəllüdlü el аğsаqqаlı 
 
Seyid Mirnadir seyid Mirqulam oğlu 
Seyid Mirqulam seyid Mirəsədulla oğlu 
Seyid Mirəsədulla Məşədi seyid Mirsadıq oğlu 
Məşədi seyid Mirsadıq Kərbəlayi seyid Mirzəkəriyyə oğlu 
Kərbəlayi seyid Mirzəkəriyyə seyid Bədəl oğlu 
Seyid Bədəl Məşədi seyid Mirmurtuza oğlu  
Məşədi seyid Mirmurtuza seyid Mirzəkəriyyə oğlu 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
71
Seyid Mirzəkəriyyə seyid Mirhaşim oğlu 
Seyid Mirhaşim seyid Sadıq oğlu 
 
Bu insanlar soy kökü imam Bimari-Zeynalabidinə bağlanan 
seyid Mirnadir ağanın nəsil şəcərəsidir.  
Bütün el-oba yaxşı bilir ki, Аğа Mirbаğır  аğа Salyanın 
fəxridir. Onun barəsində günlərlə danışsaq, qurtarmaz, çünki o, 
öz elmi, biliyi, təfəkkürü ilə  dərya timsallı bir insan olub. 
Eşitdiyimə görə, onun ən müsbət xüsusiyyətlərindən biri də o 
dövrdə yeni əmələ gələnləri, elmi, biliyi olanları önə çəkib xalqa 
tanıtdırması olmuşdur. Yaxşı  dərin zəka, böyük ürək sahibləri 
belə edə bilərlər. Dediyimə misal olaraq, yaşlı  nəslin 
nümayəndələrindən eşitdiyim və çox böyük tərbiyəvi 
əhəmiyyətə malik olan və  Аğа Mirbаğır  аğаnın nə  qədər 
uzaqgörən bir insan olduğunu göstərən söhbəti nəzərinizə 
çatdırmaq istəyirəm.  
O, özünün söhbətində bildirdi ki, mən 1941-1945-ci illərdə 
Yardımlı, Lerik rayonlarına çox gedərdim. Günlərin bir günü 
həmin  ərazilərdə olarkən bir dostum mənə onunla bir məclisə 
getməyimi xahiş etdi. Çox sanballı olan məclisə uca boylu, 
nurani görkəmli Rahib adında  şəxs də  gəldi. Hamı ayağa 
qalxaraq el ağsaqqalına hörmətlə yer göstərdi. Həmin Rahib 
deyilən qoca keçib məclisin yuxarı başında  əyləşdi. Hamı ilə 
salamlaşdıqdan sonra üzünü mənə tutdu ki, «oğlum, bəs sən 
kimlərdənsən?». Mənim dostum bildirdi ki, «Qonaq Arandandı, 
yəni Salyan uyezdindən», o vaxtlar Xıllı da Salyan uyezdinin 
tərkibində idi. Həmin  şəxs təkrar olaraq mənə müraciət etdi – 
«Salyan uyezdində kimlərdənsən?». Mən cavab olaraq bildirdim 
ki, «Mirbağırın oğluyam».  
Mənim cavabımı  eşidən qoca: «Sən  Аğа Mirbаğır  аğаnın 
oğlusan? “- deyə soruşdu: 
- Xeyr, mən Mirbağır oğlu Mir Qasımam.  Аğа Mirbаğır 
аğаnı isə tutub apardılar.  

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
72
Bu cavabdan Rahib kişi çox pərişan oldu və üzünü məclisə 
tutub belə söhbət elədi: 
- Mən gənc vaxtımda Nəcəfül-Əşrəfə oxumağa getdim və 
mədrəsəyə daxil oldum. Həmin mədrəsəni bitirməyə az qalmış 
ustadi-müəllimimiz 3 gün dərsə gəlmədi. Biz tələbələr onun nə 
üçun dərsə  gəlmədiyini öyrənmək məqsədi ilə evinə getdik. 
Ustadi-müəllimimizlə söhbətdən sonra bildirdi ki, «Arandan 
Аğа Mirbаğır  аğа adlı çox yüksək mənəviyyata malik olan 
tələbəm var idi. Onun elmi-biliyi hamımızı valeh etmişdi. Bu 
gün 3 gündür ki, o, mədrəsəni bitirib getmişdir və onun 
gedişindən çox pərişan olduğumdan mən 3 gündür evdən 
çıxmıram». Belə insanlar 100 ildən bir dünyaya gəlirlər. Aran 
bölgəsi fəxr etməlidir ki, burada Аğа Mirbаğır  аğа kimi insan 
dünyaya gəlib. Bir də ağsaqqallardan eşitmişəm ki, 1937-ci ildə 
Аğа Mirbаğır аğа onu danışdıran müstəntiqdən soruşub: 
- Sənin əvvəlin kim olub? 
- Heç kim.  
- Bəs sən onda nə olacaqsan? 
- Heç nə.  
Bu cavabları  eşidən  Аğа Mirbаğır  аğа özünəməxsus 
təmkinlə cavab verib: 
- Bir insan ki, əvvəlinin və sonunun nə olduğunu bilməyə, 
onunla danışmağa dəyməz.  
Bəli,  Аğа Mirbаğır  аğа harada olmasından asılı olmayaraq 
öz ləyaqətini uca tutmuş, vüqarlı olmuşdur.  
P.S. Tərki-dünya ömür sürən filosof Diogen.  
Bir dəfə oturub özünü günə verərkən orаdаn keçən İskəndər 
filosofа qəzəblənir. Diogen ondаn soruşur: 
- Sən kimsən? 
- Mən imperаtor İskəndərəm.  
- Sonrа kim olаcаqsаn? 
- Dünyаnın yiyəsi! 
- Sonrа kim olаcаqsаn? 
- Heç kim! 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
73
- Mən elə indi o heç kiməm! Mаne olmа, günəşin 
qаbаğındаn çəkil! 
Ulu babaları Abbasilər sülaləsinin hökmdarı  Mənsurun 
zülmündən baş götürüb Hindistanın Corağa mahalına qaçıblar. 
Nadir şah taxta çıxandan və seyidlərə qarşı təzyiqlər kəsiləndən 
sonra bu nurlu nəslin nümayəndəsi seyid Sadıq ağa Azərbaycana 
köçmək qərarına gəlir.  Seyid Sadıq ağa  həm müqəddəs bir 
seyid övladı, həm də bacarıqlı tacir, iş adamı idi.  
Günlərin bir günü ağa Hindistandan gəlmiş bir tacirlə tanış 
olur. Söhbət zamanı öyrənir ki, Azərbaycanın Aran bölgəsində – 
Salyanda balıqçılıqla məşğul olmaq üçün yaxşı, münbit yerlər 
var. O, Lənkərana, sonra isə Kürün Xəzərə töküldüyü yerə gəlib 
çıxır. İndiki «Xurşud» deyilən yerlər o vaxtlar bom-boş sahələr 
idi. Qarşıda, qiblə  tərəfdə Xarabakənd adında bir oba vardı. 
Həmin  ərazidəki dərin qobunun içi ilə su axırdı. Həmin su 
Qaraquş deyilən bir yerdə, Lopatində  Xəzərə qovuşurdu. Heç 
kəs o yerlərdən istifadə etmirdi.  
Seyid Sadıq ağa həmin yerdə  vətəgə qurur. Artıq bir neçə 
ildən sonra işləri tam qaydaya düşür, çoxlu var-dövlət qazanır. 
Həmin  ərazinin həm də heyvandarlıq,  əkinçilik üçün əlverişli 
olduğunu görüb Marışlı və Quyçu arasında olan boş yerləri satın 
alır və orada məskən qurur.  
Ağanın dostları, tanış-bilişləri tez-tez onun ziyarətinə 
gələrdilər. «Gedək seyid Sadıqgilə» deyə insanlar tez-tez ona 
pənah gətirərdilər. Bu qayda ilə  həmin kənd sonralar Seyid 
Sadıqlı adlanmağa başladı.  İllər keçdikcə  kənd də böyüyür, 
seyid Sadıq ağanın nəsli də artır-çoxalır.  
Azərbaycanda  Şura hökuməti qurulandan sonra böyük var 
dövlət sahibi olan seyidlərimiz kimi seyid Sadıq ağanın 
törəmələri – Mirqulam ağa da təzyiqlərə məruz qalır. Nəhayət, 
1942-ci ildə seyid Mirqulam dəmiryol stansiyasına köçməyə 
məcbur olur. 
Seyid Mirqulam ağa 1965-ci ildə  rəhmətə gedir və Seyid 
Sadıqlıda atasının və 20-ci illərdə rəhmətə getmiş əmisi Məşədi 

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
74
Miryəhyanın yanında dəfn edilir. Bu nurlu ağaların dilindən və 
işindən inciməyən xalq onların qəbri üzərində gümbəz ucaldır 
və həmin müqəddəs məkan camaatın ziyarətgahına çevrilir. 
Seyid Mirqulam ağanın 5 övladı var: Mirməsmə, seyid 
Mirnadir, seyid Mirsədir, Mirvari və seyid Mirhəbib.  
El ağsaqqalı, heç nəyə baxmadan öz sözünü şax üzə deyən, 
el-obanın dərin hörmət bəslədiyi seyid Mirnadir ağa 1933-cü 
ildə Seyid Sadıqlı kəndində anadan olmuş, 1942-ci ildə dəmiryol 
stansiyasına köçmüşdür. Uzun müddət dəmiryol stansiyasında 
sıravi işlərdə çalışıb. Kiçik yaşlarından qocalarla oturub-durur, 
onların hikmətlərini, müdrik kəlamlarını öyrənərdi. Ağa 
həqiqətən böyük hikmət, kəramət sahibidir. Özü də şair təbiətli 
ağalarımızdandır. Hər sözü məntiqli, kəsərlidir: 
Yoxdan xilqət etdin bu kainatı,  
Üstündə yaratdın böyük Adəmi.  
Həvvanı bəxş etdin Adəm babama,  
Məni də gətirdin fani dünyaya.  
Aciz körpə idim, taqətsiz insan,  
Yox idi taqətim qalxam o zaman.  
Həqdən əmr oldu ata-anaya,  
 Övlad məhəbbətilə basdı bağrına.  
 
*** 
 Həyat nemətini mən dadmamışdım,  
 İlk dəfə anamın döşündən daddım.  
 Böyüyüb ərsəyə mən çatan zaman,  
 Qüvvələr alındı ata-anadan.  
 Bilmədim biçarə necə qocaldı,  
 Ata qocalsa da, güc oğulda qaldı.  
 
*** 
 Çalış, ey vücudum, haqqın yolunda,  
 Gördüyün işlərə el rəhmət desin.  
 Eyləmə nadanlıq haqqın yolunda,  

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
75
 Gördüyün işlərə el lənət desin.  
 
*** 
 Bir gün olar mən də köç eyləyərəm,  
 Qismət olsa el çiynində gedərəm.  
 Qaranlıq məzarda pənci-əladan 
 Köməklik rəmzini ondan dilərəm.  
 Mirnadirəm, başda ikən əqilim,  
 Kor olsun gözlərim, getsə əqilim.  
 
Deyir ki, həyatda üç böyük borcum var: 
Biri canımdır ki, Allaha borcluyam. Nə qədər ömür sürürəm, 
Allaha minnətdaram.  İkinci, ustadıma borcluyam. Elmim, 
əxlaqım, davranışım, həyatda qazandığım uğurlar ustadlarımın 
adı ilə bağlıdır. Həyatda atdığım səhv addımlar isə özümə 
məxsusdur. Deyir ki, Allah-təala yoxdan var yaradandır, biz isə 
varı kəşf edirik.  
Ağa Sovet hakimiyyətinin islam dininə vurduğu ziyanları 
heç cür unuda bilmir. Deyir ki, o quruluş bizə  hər cür nemət 
versə  də, mən onu qəbul etmirdim. Çünki o bizə yalan 
danışmağı öyrətdi. Əli (ə) buyururdu ki, qorx o insanlardan ki, 
xırda yalanları saymazlar. Amma onlar dərk etməzlər ki, yalanın 
böyüyü-kiçiyi olmaz.  
Xeyirxah əməllər sahibi olan seyid Mirnadir ağa 1987-ci ildə 
dədə-baba yurdunda - Seyid Sadıqlıdakı camaatla əl-ələ verib 
köhnə, dağılmış məscidin yerində altıguşəli məscid inşa etdirdi.  
Məscid istifadəyə veriləndən sonra - 1988-ci ildə stansiyanın 
camaatı tez-tez ağanı sorğu-suala tutardılar. Deyərdilər ki, ağa, 
sən Seyid Sadıqlıda cəmisi 9 il yaşamısan. Stansiyada isə 46 
ildir ki, yaşayırsan. Necə olur ki, ömrünün çox az bir hissəsini 
yaşadığın kənddə  məscidi bərqərar etdirirsən, amma uzun illər 
ömür sürdüyün stansiyada məscid inşa etdirmirsən?  

------------- БЮЙЦК ЮVLИYA - АЬА MИRBAЬЫR аьа  ------------
 
 
 
76
Cəmiyyətin bu iradı ağaya bərk təsir etdi. Xalqın arzusunu, 
iradını  nəzərə alan seyid Mirnadir ağa öz həyətinin yarısını 
kəsərək burada camaatın köməkliyi ilə gözəl bir məscid tikdirdi.  
... Deyirlər ki, məşhur memar Əcəmi Möminə Xatun 
türbəsini tikib başa vurandan sonra öz işinə heyran qalır. «Allah-
təala mənim kimi ikinci Əcəmi yaratmayacaq»-deyə 
qürrələndiyi vaxt bir hamilə qadın onun yanından keçirmiş. 
Onun bu sözlərini eşidən qadın təəccüblə  Əcəminin sifətinə 
baxır. Onun baxışını  dərk edən  Əcəmi: mənim Allahım, məni 
əfv et, memarı yaradan memar var, - deyir və alnını möhürə 
qoyub Allaha - öz memarına səcdə eləyir. 
Mirnаdir  аğа söyləyir:  аtаsı Mirqulаm nəql edirdi ki, Аğа 
Mirbаğır  аğаnın bаcısı Mirgövhər 30-cu illərdə  rəhmətə 
getmişdi. Yаğаn leysаn yаğış isə imkаn vermirmiş ki, 
Mirgövhər xаnımın cənаzəsini bаsdırsınlаr. Bu hаldа  Аğа 
Mirbаğır  аğа  əllərini göyə  qаldırıb  Аllаhа duа edərək buyurur: 
«Pərvərdigаrа, bizə imkаn ver mərhumu dəfn edək». Nəql 
edirlər yаğış  kəsir və  mərhumu  аpаrıb bаsdırırlаr. Mərhumu 
bаsdırıb evə qаyıtdıqdаn sonrа leysаn təzədən yаğmаğа bаşlаyır.  
 Seyid Mirnadir ağanın qardaşları  seyid Mirsədir  və seyid