َحِ اَوَل َحَيَِّرلا اَنْلَاْرَأَو
yәni külәk buludların tozlanma
(toqquĢma) vasitәsidir.
لاًءاَم ِءاَمَّسلا َنِم اَنْلَزنَأَف
yәni yağıĢ
yağdırdıq‖
1
.
Mühәndis Bazәrqan hәmin izahı qәbul edәrәk yazır:
―Ayә
buludların
yüklәnmәsi
vә
tozlanması
(toqquĢması) ilә bağlıdır. Hansı ki, bunun nәticәsindә
yağıĢ yağır‖.
O, әsәrinin digәr hissәsindә yazır:
―Qeyd etmәk lazımdır ki, qeyd olunan iki Ģәrtin
(havanın tәrkibindә su buxarının kondensiyası nәticәsindә
yaranmıĢ su damlaları vә havanın soyuyaraq su buxarları
ilә doyma vәziyyәtinә yaxınlaĢması) tәmin olunması
buludun әmәlә gәlmәsi vә yağıĢ yağması üçün kifayәt
deyil. Burada üçüncü Ģәrt dә zәruridir. Bu, buludların
tozlanma әmәliyyatıdır (Germination Stimulatio). Demәli,
buludun әmәlә gәlmәsi heç dә yağıĢ vә ya qar yağması
üçün kifayәt deyil. Külәyin tәhriki vә dәxalәti mütlәqdir‖
2
.
Әhmәd Әmin yazır:
―Ayәdә mәqsәd külәyin müsbәt elektrik yüklü bulud
parçasının mәnfi elektrik yüklü bulud parçası ilә
toqquĢmasındakı (ünsiyyәtә girmәsindәki) roludur. Bu,
ayәnin hәmiĢәyaĢar bir möcüzә olduğunun göstәricisidir.
Çünki ayә tәqribәn 1390 il öncә bugünkü elmi
araĢdırmaların nәticәsini açıqlamıĢdır‖
3
.
1
―Mәcmә әl-bәyan‖, c. 3, sәh. 334.
2
―Külәk vә yağıĢ Quranda‖, sәh. 59, 126.
3
―Tәkamülün yolu‖, sәh. 57.
178
Ayәtullah Mәkarim ġirazi dә buludların tozlanması
ehtimalını qәbul, bitkilәrin tozlanması ehtimalını isә rәdd
edir
1
.
Әhmәd Ömәr Әbu Hәcәr dә mәlum ayәni (Hicr, 22)
buludların toqquĢması kimi izah etmiĢdir
2
.
c) Buludların vә bitkilәrin tozlanması .
Bәzi yazıçılar Hicr surәsinin 22-ci ayәsini nәbatat
alәmindә baĢ verәn tozlanma vә buludların toqquĢması
kimi izah etmiĢlәr (yәni hәr iki ehtimalı qәbul etmiĢlәr)
3
‖.
Digәr yazıçı isә haqqında söhbәt açdığımız ayәlәri
(Hicr, 22 vә Rum, 47) qeyd edәrәk buludları tәhrik edәn
(hәrәkәtә gәtirәn) diyar-diyar dolandıraraq yağıĢa çevirәn
külәklәr kimi izah edir
4
.
Mәhәmmәd Әli Sadat mәlum ayәni (Hicr, 22) Ģәrh
edәrәk yazır:
―Yeni elmi nailiyyәtlәr göstәrir ki, ayә açıqca külәyin
tozlanma
vasitәlәrindәn
biri
(bitki
vә
buludların
tozlanmasında) olduğunu qeyd edir‖
5
.
O, ayәdә ―ءبف‖ bağlayıcısının mövcud olduğu bir halda
onu yalnız bitkilәrә aid etmәyin yanlıĢ olduğunu bildirәrәk
yazır:
―Ayәnin mәtninә azacıq diqqәt yetirsәk vә onu digәr
ayәlәrlә müqayisә etsәk görәrik ki, ayәnin birinci hissәsi
ümumi mәqsәd daĢıyır vә burada heç bir inhisardan söhbәt
gedә bilmәz. Misal üçün, Quranın özündәn bir neçә
nümunәyә nәzәr salaq:
1
―Tәfsiri-nümunә‖, c. 11, sәh. 61.
2
―Әt-Tәfsir әl-elmi lil-Mizan‖, sәh. 461-463.
3
―Quranın heyrәtlәndirici mәsәlәlәri‖, sәh. 62.
4
Mustafa Zәmani, ―Quranın elmi öngürülmәlәri‖, sәh. 91-93
5
―Әbәdi möcüzә vә hәmiĢәyaĢarlıq‖, sәh. 35-36.
179
“Göydən su (yağış) endirən Odur. Biz onunla hər bir
bitkini yetişdirdik, yaşıl fidanlar göyərtdik, onlardan bir-
birinə sarmaşmış (sünbül olmuş) dənələr çıxartdıq”
1
.
Elәcә dә Әraf surәsinin 57-ci ayәsindә oxuyuruq:
“Küləkləri Öz mərhəməti önündə (yağışdan qabaq)
müjdəçi olaraq göndərən Odur. Belə ki, küləklər (yağmur
yüklü) ağır buludları hərəkətə gətirdiyi (daşıdığı) zaman
Biz onları (buludları) ölü (qurumuş) bir məmləkətə tərəf
qovur, ora yağmur endirir və onunla hər cür meyvə
yetişdiririk”.
Ayәlәrin hәr birindә suyun ayrı bir funksiyasından vә
yalnız bir tәsirindәn (bitkilәrin göyәrmәsi) söhbәt
açılmıĢdır. Halbuki suyun enmәsinin (yağıĢın yağmasının)
faydası bununla bitmir (Yaddan çıxarmayaq ki, ayәlәrin
hәr ikisindә بٌجشخأ [əxrəcna] felindәn öncә ―ءبف‖ bağlayıcısı
gәlmiĢdir)‖
2
.
YEKUN
Burada bir neçә mәqama diqqәt yetirmәk zәruridir.
1. Ayәdә sözügedәn ―خلاْل‖ [ləvaqih] ifadәsindәn dörd
mәna nәzәrdә tutula bilәr:
1. Külәklәri (buludların) yükü olaraq göndәrdik.
2. Külәklәri (bitkilәrin) tozcuğu olaraq göndәrdik.
3. Külәklәri (buludları) tozlandıran olaraq göndәrdik.
4. Külәklәri (bitkilәri) tozlandıran olaraq göndәrik.
―خلاْل‖ [ləvaqih] ifadәsi qeydsiz iĢlәndiyi üçün onun
tәsirli vә ya tәsirsiz fel kökündәn olduğu mәlum deyil. Elә
buna görә dә dörd ehtimaldan heç birini istisna etmәk
olmaz. Lakin ayәnin ardından, yәni yağıĢın nәticәsi kimi
1
Әnam, 99.
2
Yenә orada, sәh. 39.
180
göstәrilәn
Dostları ilə paylaş: |