Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

partlayıĢ‖ nәzәriyyәsi ilә uyğun gәlir vә müĢtәrәk cәһәtlәri 
çoxdur.  BaĢqa  sözlә  desәk,  Quranın  ilkin  zaһiri  mәnası 
Kainatın  baĢlanğıcda  qızğın  qazlardan  tәĢkil  olunduğunu 
qәbul edir. Amma Quran ayәlәri mәlum elmi nәzәriyyәnin 
digәr  tәrәflәrinә  (ilkin  partlayıĢ  kimi)  һeç  bir  aydın  iĢarә 
vurmur. 
3.  YaradılıĢın  baĢlanğıcı  һaqqında  elmi  nәzәriyyәlәr 
çoxsaylı  olduğu,  onların  qәti  sübuta  yetmәdiyi  üçün  һal 
һazırda һeç bir nәzәriyyәni qәti Ģәkildә Qurana aid etmәk 
olmaz. 
4.  Әgәr  bir  gün  ―Böyük  partlayıĢ‖  nәzәriyyәsi  qәti 
Ģәkildә  sübuta  yetәrsә,  bu,  Quranın  elmi  ecazkarlığını  da 
sübut edәr. Çünki bir növ Quranın elmi sirlәrә iĢarәsi kimi 
qiymәtlәndirilir.  Lakin  bu  gün  üçün  sadәcә  Quran  vә  elm 
arasında maraqlı aһәngdarlıqdır
2
.  
                                                 
1
  Sәlim  әl-Cabi,  ―Әn-Nәzәriyyә  әl-Quraniyyә  әl-kәvniyyә  һәvlә  xәlq 
әl-alәm, sәһ. 106-111. 
2
 Birincisi, mәrһum ġәһristani ―بوس‖
 
[səma] sözünün üç mәnasını qeyd 
etmiĢdir.  Halbuki  bu  söz  Quranda  daһa  çox  mәnada  iĢlәnmiĢdir. 
Ġkincisi,  o,  Fussilәt  surәsindә  qeyd  olunan  ―بوس‖  [səma]  sözünü 
atmosfer  kimi  izaһ  etmiĢdir.  Halbuki  Fussilәt  surәsinin  9-12-ci 
ayәlәrindә konteksdәn, surәyә һakim olan ümumi vәziyyәtdәn anlaĢılır 
ki, ―بوس‖  [səma] sözündәn mәqsәd göylәr vә digәr planetlәrdir. Çünki 

---

36