Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

Sual:  ― ضساّ داْوس‖  [səmavat  və  ərz]  anlayıĢlarından 
mәqsәd nәdir? 
Cavab: Leksik mәna etibarı ilә һәr bir Ģeyin yuxarısına 
―بوس‖  [səma],  aĢağısına  isә  ―ضسا‖  [ərz]  deyilir
1
.  Lakin 
Quranda  fәrqli  mәnalarda  iĢlәdilmiĢdir
2
.  Burada  һәmin 
mәnaların bir neçәsini diqqәtinizә çatdırırıq: 
1) Sәma yuxarı, yer (әrz) aĢağı mәnasında iĢlәnmiĢdir;
3
 
2) Sәma atmosfer mәnasında iĢlәnmiĢdir;
4
 
3)  Yer,  Yer  kürәsi,  sәma  isә  digәr  planetlәr,  göy 
cisimlәri һaqqında iĢlәdilmiĢdir;
5
 
4) Sәma Allaһ dәrgaһı, yer isә varlığın aĢağı mәrtәbәsi 
kimi  iĢlәnmiĢdir
6
.    Burada  mәnәvi  cәһәt  әsas 
götürülmüĢdür. 
Demәli,  sәma  vә  yer  sözlәri  Quranda  daim  konkret 
mәnada  iĢlәnmәmiĢdir.  Elә  buna  görә  dә  sәma  vә  ya  yer 
sözünü gördüyümüz an maddi anlamda izaһ etmәmәliyik. 
Fussilәt  surәsindә  ilkin  zaһiri  mәna  baxımından  konkret 
                                                 
1
 Yenә orada. 
2
 Әtraflı mәlumat üçün bax: ―Tәfsiri-nümunә‖, c. 1, sәһ. 165. 
3
 Ġbraһim, 4. 
4
 Qaf, 9. 
5
 ―Fussilәt‖, 11. 
6
 ―Sәcdә‖, 5. 

---

40 
 
göy vә Yer mәnalarını ifadә etsә dә, Sәcdә surәsindә (5-4-
ci  ayәlәr)  mәnәvi,  mücәrrәd  anlayıĢda  verilmәsi  daһa 
mәqsәdәuyğundur
1
.