Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

Qeyd:  Göylәrin  sayı  vә  yeddi  әdәdinin  sirri  һaqqında 
ayrıca söһbәt açacağımızdan burada o һaqda danıĢmırıq. 
QISA TARĠX 
Obyektiv  gerçәkliyin  yaranması  vә  keçdiyi  mәrһәlәlәr 
bәĢәriyyәtin  әn  qәdim  suallarından  olmuĢdur.  Ġnsan  ulduz 
dolu  sәmaya,  dağlara,  dәnizlәrә  baxdıqca  düĢünür  ki, 
bunları  kim  vә  necә  yaratmıĢdır.  Onlar  һansı 
mәrһәlәlәrdәn 
keçmiĢlәr. 
Ġlaһi 
dinlәr, 
filosoflar, 
astronomlar  vә  geoloqlar  bu  һaqda  bir  sıra  fikirlәr  irәli 
sürmüĢlәr ki, burada bir neçәsini diqqәtinizә çatdırırıq: 
a) Dünyanın yaranıĢı yunan filosoflarının fikrincә; 
1.  Ġlk  yunan  filosofu  һesab  edilәn  Miletli  Falesә 
(miladdan  öncә  640-cı  il)  görә  obyektiv  alәm  sudan 
yaranmıĢdır.  Bütün  mövcudatın  ilk  әsası  sudan  ibarәtdir. 
Kainatda baĢ verәn bütün dәyiĢikliklәr suya tәsir göstәrәn 
ünsürlәr nәticәsindә gerçәklәĢir
2
. 
2. Falesin Ģagirdi Miletli Anaksimandr deyirdi: ―Varlıq 
anlaĢılmaz vә sonsuzdur. Bu qәdәr Ģey görünür vә gözdәn 
itir. Bu daimi һәrәkәt nәticәsindә gerçәklәĢir‖. 
                                                 
1
 ―Tәfsiri-әl-mizan‖, c. 16, sәһ. 247. 
2
  Torpaq  ovuntusu  һavanın  dәyiĢilmәsi  nәticәsindә  әmәlә  gәlmiĢdir. 
Hava  buxar  Ģәklini  almıĢ  sudan  ibarәtdir.  Od,  sudan  bәrkimiĢ 
(kristallaĢmıĢ)  cisimlәrdәn  törәyir.  Buludlar  suyun  buxarlanması 
nәticәsindә  yaranır  digәr  buludlarla  toqquĢur.  Nәticәdә  od  yaranır. 
Hansı  ki,  biz  onu  elektrik  adlandırırıq.  Hәmin  od,  alov  Kainatın 
yuxarısına  doğru  yüksәlir  vә  dәliklәr  açır.  Biz,  bu  parlaq  dәliklәri 
ulduz adlandırırıq (Mәһәmmәd Ğәlab, ―Yunan fәlsәfәsi‖, c. 1, sәһ. 8; 
Әbd әl-Qәni әl-Xәtib, ―Quran vә müasir elm‖, sәһ. 68-70). 

---

41 
 
O,  dünyanı  üç  boru  Ģәklindә  tәsәvvür  edirdi.  Birinci 
borunun  dәliyi  var.  Biz  onu  GünәĢ  Ģәklindә  müĢaһidә 
edirik. 
3.  Atomistikanın  banilәri  Levkipp  vә  Demokrit 
Abderliyә  görә  (mütlәq)  boĢluq  gözlә  görünmәyәn 
atomlarla  doludur.  Atomlar  dәyiĢmәz  vә  әzәlidir.  Göy  vә 
Yer onlardan yaranmıĢdır. 
4.  Anaksaqor  Klazomenliyә  görә  dünya  dörd  ünsürdәn 
ibarәtdir;  od,  su,  һava,  torpaq.  Bütün  bunlar  һamısı 
әzәlidir. 
5.  Heraklitә  (Efesli)  görә  bizim  gördüyümüz  ulduzlar 
һamısı  qәlizlәĢmiĢ  (sıxılmıĢ),  daĢlaĢmıĢ  buxardan 
ibarәtdir.