Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

 
  ْوَأ اًع ْىَط اَُِتْئِا  ِض ْزَ ْلِْن َو اَهَن َلاَقَف ٌٌاَخُد ٍَِه َو ِءاًََّسنا ًَنِإ ي َىَتْسا َّىُح
 ٍَُِعِئاَط اََُُْتَأ اَتَناَ  اًه ْسَ  
 
“Sonra Allah tüstü (düman) halında olan göyə üz tutdu. 
Ona  (göyə)  və  Yerə  belə  buyurdu:  "İstər-istəməz  vücuda 
gəlin!" Onlar  da: "İstəyərək  (Allahın  əmrinə itaət  edərək) 
vücuda gəldik!" - deyə cavab verdilər”
6
. 
Seyid ġәhristani yuxarıdakı ayә haqqında yazır: 
―Bu  ayә  dә  Yerin  hәrәkәti  baĢa  düĢülәn  ayәlәrdәndir. 
―ىبیرا‖ [ityan] sözü adi danıĢıqda hiss olunan yerdәyiĢmәni 
(gәlmәk)  ifadә  edir.  KeçmiĢ  alimlәr  Yerin  hәrәkәt 
                                                 
1
  ―Maarif-Quran‖, sәh. 259. 
2
 ġәhristani, ―Ġslam vә astronomiya‖, sәh. 56 
3
 ―Quranın heyrәtlәndirici mәsәlәlәri‖, sәh. 34. 
4
 ―Әbәdi ecazkarıq vә hәmiĢәyaĢarlıq‖, sәh. 24. 
5
 ―Quranın ecazkarlığı‖. 
6
 
Fussilәt, 11. 

---

95 
 
etmәdiyini  düĢündüklәrindәn  ayәni  qeyri-hәqiqi  mәnalara 
yozmuĢlar.  Biz  Yerin  hәrәkәt  etdiyini  qәbul  etdiyimizdәn 
digәr yozumlara ehtiyacımız yoxdur‖
1
.
 
Müasir  yazıçılardan  biri  mәlum  ayәni  izah  edәrkәn 
yazır: 
―Sözügedәn  ayә  yaradılıĢın  baĢlanğıcı  vә  göy 
cisimlәrinin, xüsusilә Yerin hәrәkәtinә iĢarә vurur‖
2
. 
 
―Tәfsiri-nümunә‖nin  müәllifi  mәlum  ayә  haqqında 
yazır: 
―Bu  ayәdә  mәqsәd  Tanrının  hәqiqәtәn  (göy  vә  ya 
Yerlә) 
danıĢması  deyil.  Burada  mәqsәd  Allahın 
(yaradılıĢla bağlı) iradәsidir‖
3
. 
 
Әllamә  Tәbatәbai  dә  ―بیزئا  [i`tiya]  vә  بٌیرا  [ətəyna]‖ 
sözlәrinin  Allahın  yaradılıĢla  bağlı  iradәsini  adi  danıĢıq 
Ģәklindә insanlara çatdırması kimi izah edir
4
. 
 
 
 
  
YEKUN 
Mәrhum  ġәhristaninin  izahı  ayәnin  ilkin  zahiri  mәnası 
ilә  daha  uyğundur.  Ayәnin  Yerin  hәrәkәtinә  bir  iĢarә 
olması üçün heç bir maneә görmürük. 
 
7.  اًداَت