Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

QURANIN ELMĠ MƏSƏLƏLƏRĠNĠN 
MÜSƏLMANLARIN ĠNKĠġAFINDA ROLU 
1.  Quranda  һәqiqi  elmi  misalların  mövcudluğu 
bәĢәriyyәtin  marağını  artırmıĢ,  sәmanın,  insanın  vә  digәr 
varlıqların 
yaradılıĢındakı 
qәribәliklәr 
һaqqında 
düĢünmәyә  vadar  etmiĢ  vә  diqqәti  tәbiәtin  һәlә 
tanınmamıĢ  qüvvәlәrinә  yönәltmiĢdir.  Yәni  Quranın  әn 
müһüm    funksiyalarından  biri  dә  insan  zeһnindә  sual 
                                                 
1
 ―Tariq‖, 5-8. 

---

10 
 
yaratmaqdır.  Çünki  insanda  sual  yaranmadıqda  o, 
öyrәnmәyә  maraq  göstәrmir.  Sual  yaranmadığı  tәqdirdә  o 
һәr  Ģeyi  bildiyini  düĢünür  vә  cәһalәt  dairәsindәn  çıxa 
bilmir. Quran kәһkәĢanlar vә s. varlıqların  öyrәnilmәyәn 
tәrәflәrini  böyük  göstәrir  vә  tәbiәt  һaqqında  düĢünmәyә 
dәvәt  edir.  Bu,  elmlәrin  vә  sәnayenin  inkiĢafına  tәkan 
verir.  Hәmin  mәsәlә  Ġslam  mәdәniyyәtinin  erkәn 
çağlarında  inkiĢafa,  daһa  dәqiq  desәk,  müsәlman 
cәmiyyәtlәrindә elmi sıçrayıĢa gәtirib çıxartdı
1
. 
2.  Ġslamın  vә  Quranın  elmә  diqqәti  bir  çox  elmlәrin 
meydana  gәlmәsinә  sәbәb  oldu.  Bütün  elmlәrin 
xırdalıqlarına qәdәr Quranda olmamasına baxmayaraq, bir 
çox elmlәr ondan ilһam aldı vә elmi inkiĢafı sürәtlәndirdi. 
Misal  üçün,  Ġslamın  sәmalara,  GünәĢin  һәrәkәtinә, 
ulduzlara vә s. planetlәrә diqqәt yetirmәsi astronomiyanın 
müsәlmanlar arasında sürәtlә inkiĢaf etmәsinә sәbәb oldu. 
Әlbәttә, qiblәnin tәyin olunması vә s. bu kimi mәsәlәlәr dә 
bu inkiĢafa öz tәsirini göstәrmiĢdir. 
Qeyd: Quranın elmi mәsәlәlәrini sadә misallar һәddinә 
endirmәk 
insafsızlıqdır. 
Çünki 
misal 
mәsәlәnin 
sadәlәĢdirilmәsi  mәqsәdi  daĢıyır  vә  bir  çox  һallarda 
һәqiqәtә  uyğun  olmur.  Lakin  Quranın  elmi  misalları  kәĢf 
edilmәmiĢ  һәqiqәtlәrdәn  ibarәtdir.  Hansı  ki,  әsrlәr  sonra 
elm  adamlarında  tәәccüb  doğurur  vә  Quranın  elmi 
ecazkarlığını sübuta yetirir. 
―Quran  bir  mәsәlәni  aydınlaĢdırmaq  üçün  elmi  misal 
göstәrmiĢ 
vә  tәsadüfәn  düz  çıxmıĢdır‖  demәk 
sadәlövһlükdür.  Bundan  baĢqa,  elmi  mәsәlәlәr  Quranın 
ecazkarlığını  sübuta  yetirdiyi  üçün  misal  sәviyyәsindәn 
daһa yüksәkdә durur. 
                                                 
1
 Sәrәfrazi, ―Elm vә dinin әlaqәsi‖, sәһ. 43. 

---

11