Qurilish ekologiyasi ” fanidan
Industrial ishlab chiqarish sxemasi
Yüklə 0,64 Mb.
|
|
Industrial ishlab chiqarish sxemasi
Yuqoridagi sxemadan ko‘rinib turibdiki, bunday ishlab chiqarish geoximiyaviy jixatdan ochiq sistemani tashkil qiladi ya’ni unda bir tomondan tabiiy komponentlarning (ruda, ko‘mir, neft, o‘rmon, suv, havo) o‘zluksiz yo‘nalishda iste’mol qilinishi, ikkinchi tomondan esa, ikki yo‘nalishli: tayyor maxsulot chiqindi (shlaklar, chang, gazlar; oqova suv va x.k.)larni hosil bo‘lishi ko‘zatiladi. Ikkinchi yo‘nalish birinchidan ko‘p marta ustundir. Nihoyat hosil qilinayotgan maxsulot ham ma’lum vaqt foydalanilgandan so‘ng chiqindiga aylanadi. Bunday ochiq holda va bir tomonlama tabiiy resurslardan foydalanish tabiiy resursladan tejamli foydalanishga olib keladi. SHuning uchun vaqti kelib - tabiiy resurslarni qaerdan olish kerak? degan savol tug‘iladi. Ikkinchi tomondan beqiyos miqdorda chiqindilari hosil bo‘linishi davom etishi va ular bilan atrof muhitni ifloslanaverishi - chiqindilarni qaerga tashlash kerak? - degan savolni tug‘ilishiga olib keladi. Moddalarning tabiiy aylanma harakati sxemasi bilan industrial ishlab chiqarish sxemasini solishtirish natijasida shunday xulosaga kelish mumkinki, yuqoridagi ikki savol (muammo) asosan tirik va o‘lik tabiat o‘rtasidagi uzviy bog‘liqligi tabiiy yopiq to‘siqni hisobga olmagan holda insonlarning ishlab chiqarish faoliyatlarini amalga oshirishlari natijasida vujudga kelayapti. Inson tabiatdan olayotgan resurslarning juda oz miqdorini foydalanadi. Qolgan ko‘p miqdori turli chiqindi shaklida, tabiiy xossalari o‘zgargan holda qaytadan foydalanib bo‘lmaydigan ko‘rinishda tabiatga tashlab yuboriladi. Ularni albatta tabiat qayta ishlata olmaydi. Tabiiy jarayonlarni insonlarning ishlab chiqarish jarayonidan printsipial farqi aynan ana shundan iboratdir. Agar insonlar xech bo‘lmasa qisman bo‘lsa ham ana shu ta’biiy qayta ishlash texnologiyasini amalga oshira olganlarida edi, hozir oziq-ovqat tanqisligi, tabiiy resurslarni tugallanishi, atrof muhitni ifloslanishi muammolari paydo bo‘lmagan bo‘lar edi. Demak o‘z-o‘zidan kelib chiqadiki, “resurslar – ishlab chiqarish – foydalanish” sistemasiga muvofiq suniy yopiq to‘sikllarni hosil qilish hozirgi kunda juda zarurdir. Yopiq sistemaga o‘tish ishlab chiqarish jarayonlari natijasida hosil bo‘layotgan barcha chiqindilarni jarayonning 36
Insonlar ishtirokisiz tabiatda ro‘y berayotgan jarayonlargina to‘liq chiqindisiz jarayonga misol bo‘la oladi, ya’ni hosil bo‘layotgan chiqindilar deyarli to‘liq yo‘qotiladi. Chiqindisiz texnologik jarayonlarni inson faoliyatida yaratish uchun oqova suvlar chiqindi gaz-chang tarkibidagi zaharli moddalarni kompleks ravishda hom ashyodan foydalanishdan boshlab tayyor maxsulotni ishlatishgacha bo‘lgan barcha texnologik bosqichlarda mumkin qadar eng minimal miqdorgacha kamayib borishiga erishish zarurdir. Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|