Qurilish materiallari ishlab chiqarish korxonalarining iqtisodiyoti

3.2. Asosiy ishlab chiqarish jarayonalrining tashkil etilishi 
Qurilish sanoat korxonalarida asosan uchta ishlab chiqarish usullari 
mavjuddir. Bular konveyer, agregat, stend usullaridir. 
Ishlab chikarishning konveyer usuli, tayyorlanayotgan mahsulotni yagona 
davriylikda, yopik tarmok, buyicha uzluksiz harakatlanishi bilan ifodalanadi. 
Bunda uzluksiz harakatdagi qurituvchi kameralar qo‘llaniladi (tunnel, darchali va 
boshka kameralar). 
Ishlab chiqarishning agregat usulida mahsulot ketma-ketlikka ishlarni 
bajarilishga qarab bir postdan boshqasiga harakatlanadi. Bunda mahsulotni 
ko‘chirib yurish uchun ko‘priksimon kranlar yoki rolganglar ishlatiladi. Issiklik 

---

42 
ishlov uskunalari esa davriy, o‘rasimon kameralarda bajariladi. 
Stend usulida mahsulot qo‘zg‘almas holda bo‘ladi, mashinalar va ishchilar 
esa ishlarining bajarilishiga qarab harakatda bo‘ladi. Issiklik ishlov berilishi ham 
shu yerda bajariladi. 
Ishlab chiqarish jarayonlarining tashkil etilishiga ishlab chiqarish siklining 
strukturasi va davri katta tasir kursatadi. 
Ishlab chiqarish siklining davri deb bir dona yoki bir partiya mahsulotni
tayyorlash uchun ketadigan davrning boshlanishi va tugashi orasidagi vaqtga 
aytiladi. 
Ishlab chiqarish siklning strukturasi ishlab chiqarish vaqti va tanaffuslardan 
tashkil topadi. 
Ishlab chiqarish vaqti uz ichiga texnologik jarayonlarni bajarishga, 
tayyorlash— tugatish ishlariga, transport, nazorat one — ratsiyalariga va tabiiy 
jarayonlarga ketgan vaqtlarni oladi. 
Tanaffuslar operatsiya orasi va smenalar orasi tanaffuslariga bo‘linadi. 
Operatsiyalar orasi tanaffuslar mahsulotni keyingi ishlov berilishini kutishi 
natijasida vujudga keladi. Smena orasi tanaffuslari esa, korxonaning kalendar ish 
rejimiga bog‘liq
bo‘ladi va o‘z ichiga smenalar orasida dam olish va bayram 
kunlaridagi tanaffuslarni oladi.