”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

LABORATORIYA №3 
KERAMIK MATERIALLAR VA BUYUMLAR. 
QURILISH G‘ISHTINING SUV SHIMUVCHANLIGINI ANIQLASH. 
 
I. Laboratoriya ishining maqsadi:
- talabalarda mavzu bo‘yicha bilimlarini chuqurlashtirish; 
- mustahkamlash; 
- bilimlarini amalda qo‘llashga o‘rgatish 

---

 
II. Tayanch iboralar 
-g’ishtni suv shimuvchanligi; 
-vazniy suv shimuvchanligi; 
-hajmiy suv shimuvchanligi
.
 
III. Laboratoriya ishini bajarish uchun zarur bo‘lgan materiallar ва 
asbob – uskunalar:
- suvli idish reshetkasi bilan, texnikaviy tarozi va tarozi toshlari, quritish javoni; 
- 250x125x65 mm.o’lchamdagi g’isht namuna
.
IV.Laboratoriya ishini faollashtiruvchi savollar
1.G‘ishtni suv shimuvchanligi qanday aniqlanadi? 
2.Vazniy suv shimuvchanligi qanday aniqlanadi? 
3.Hajmiy suv shimuvchanligi qanday aniqlanadi
? 
 
V. Tayanch atamalar ta'rifi. 
 Qurilish g‘ishtining suv shimuvchanligi
- suv shimishi va uni o‘z 
g‘ovaklarida saqlash xossasi suv shimuvchanlik deb ataladi
 
VI. Ish tartibi.
Qurilish g’ishtining suv shimuvchаnli GОST 7025-91 
bo’yichа quydagicha аniqlаnаdi:
G‘ishtning suv shimuvchanligini uchta namunada olib boriladi. Namunalar 
quritish javonida 105-110
0
S temperaturada turg‘un vazingacha quritiladi va 
tarozida tortiladI (m). va g‘isht harorati 15-20
0
S li suv to‘ldirilgan idishga 48 soat 
yoki qaynab turgan suvga 4 soat solib qo‘yib suvga to‘yintiriladi; shu muddat 
o‘tganidan keyin ular 105-110
0
S issiqda, to massasisi o‘zgarmaydigan bo‘lguncha 
quritiladi; so‘ngra torozida ketma-ket ikki marta tortiladi, birinchi marta tortib 
aniqlangan massa bilan ikkinchi marta aniqlangan massa orasidagi tafovut 0,2% 
dan katta bo‘lmasa, uni barqaror massa deyish mumkin.
G‘ishtlar obdon soviganidan keyingina torozida tortilishi lozim. Quritilgan 
g‘ishtlar birinchi marta tortilib, oradan kamida 3 soat o‘tgach (ularni quritish va 
sovitishga ketgan vaqt xam shu xisobga kiradi), ular ikkinchi marta tortib ko‘riladi. 
G‘ishtlarni suvga to‘yintirish tartibi quyidagicha: g‘ishtlar xarorati 15-20
0
S li 
suv quyilgan idishga solib qo‘yiladi, suvning sathi g‘ishtning ustki yuzasidan 
hisoblaganda 2-10 sm baland bo‘lishi lozim.
G‘ishtlar 48 soatdan keyin suvdan olinadi, ho‘l latta bilan artiladi va darhol 
torozida tortiladi, g‘ishtdan torozi pallasiga oqib tushgan suvning ham massasi ham 
g‘ishtning massasiga qo‘shiladi. 
Namuna-g‘ishtning suv shimuvchanligi qo’yidagi formula bo‘yicha 
aniqlanadi va natija 3.1 jadvalga yoziladi.

---



;
100
1
1
m
m
m
W









Bu yerda: m- namuna-g‘ishtning quritilgandagi og’irligi, g
m
1-
namuna-g‘ishtning suv shimgandagi og’irligi, g
3.1 -jadval 
 
№ 
O‘lchamlari, sm 
X
ajmi, 
s
m
3
Qur
uq 
mas
sasi,g 
Suv 
shimgan 
massasi 
m
1 
Vazn
i bo‘yicha 
suv 
shimuvch
an-lik, % 
Xaj
m 
bo‘yicha 
suv 
shimuvc
hanlik,
% 
U
zun-
ligi 
E
ni 
Ba
land-
ligi