”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Xulosa: GOST talabiga mos keladi, mos kelmaydi (keraksizi 
o‘chirilsin). 
LABORATORIYA ISHI №5. 
GIDRAVLIK BOG’LOVCHI MODDALAR. 
PORTLANDSEMENTNING MAYDALIK DARAJASINI ANIQLASH 
Vazifa. 
Portlandsement xossalarini aniqlash. 
Portlandsement haqida umumiy tushuncha. Tarkibida ko‘p miqdorda (70-
80%) silikat kalsiy bo‘lgan bog‘lovchi material portlandsement deyiladi. 
Ohaktoshni, tuproqni olib kelinadi pishirib klinker olinadi va tayyor bo‘lgan 
klinkerga gips qo‘shib tuyiladi. Kuydirish harorati 700 -1100
0
S. Sement narhining 
26% yoqilg‘i uchun sarflanadi.
Portlandsementga qo‘yiladigan talablar (jadvalni to‘ldiring). 
Markala
r 
28 kun normal sharoitda qotgandan keyin mustahkamligi, 
kgs/sm
2
 (MPa) 
Egilishga 
Siqilishga 
400 
5,5 
40 
500 
6,0 
50 
550 
6,2 
55 
600 
6,5 
60 
1-ISH. SEMENTNING MAYDALIK DARAJASINI ANIQLASH 
Umumiy tushunchalar. Sement sifatini baholashda uning maydalik 
darajasi katta ahamiyatga ega. Sement klinkeri zavodda qanchalik mayda 
tuyilsa uning mustahkamligi shuncha Yuqori bo‘ladi. 
Asbob va uskunalar. 0,08 nomerli elak, elektron tarozi. 
Ishlash tartibi. Sement kukunining maydalanganlik darajasi 008 nomerli to‘r 
tutilgan elakda elab ko‘rib aniqlanadi. Quritish javonida 105-110°S haroratda 2 soat 
quritilgan sementdan 50 g tortib olinadida, elakga solinadi, elakning qopqog‘i 
yopiladi va tagligi o‘rnatiladi, uni 5-7 minut davomida elab bo‘lgach elash 
to‘xtatiladi. Elakning qopqog‘i ochiladi, tekshirib ko‘rish maqsadida bir varaq 
yaltiroq qoroz ustiga sement qo‘lda elanadi (tekshirish uchun elash). Bir minut 
davomida elakdan 0,05 dan ko‘proq sement o‘tsa, elab sinash tugallangan 
hisoblanadi. Shundan keyin elakdagi sement qoldig‘i tarozida 0,01 g aniqlikda 
tortiladi. 
Sement kukunining maydalanganlik darajasi 008 nomerli, to‘r tutilgan elakdagi 
qoldiq kabi, namuna dastlabki massasining protsentlarida xisoblab chiqariladi. 
O‘zgartirishlar kiritilgan GOST 10178-76 dagi talablarga muvofiq sement 
kukunining mayinlik darajasi shunday bo‘lishi kerakki, 008 nomerli to‘r tutilgan 
elakdan namunaning kamida 85% o‘tib ketishi, elakdagi qoldiq esa namunaning 

---

15% idan oshmasligi lozim. Agar laboratoriyada sement elaydigan maxsus asbob 
bo‘lmasa, namunani shunday elakda qo‘lda elashga to‘g‘ri keladi.