Qurilishni boshqarish

MUNDARIJA:

4
KIRISH. 5
  7
I-BOB. TEMPERATURA HAQIDA TUSHUNCHALAR. TEMPERATURA SHKALALARI 7
1.1 KENGAYISH TERMOMETRLARI 7
1.2 termoelektrik termometrlar 13
II-BOB. QARSHILIK TERMOMETRLARI HAQIDA TUSHUNCHA. 20
2.1 YARIM O'TKAZGICHLI TERMOSEZGICHLAR 20
2.2 MUVOZANAT KO'PRIKLARI 31
XULOSA 34
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 36

KIRISH.

“Metrologiya asoslari” fani uzoq tarixga ega bo‘lishi bilan bir qatorda, ilmiy-falsafiy nuqtai nazardan iqtisodiyotning barcha tarmoqlariga xos bo‘lgan, doimiy ravishda va uzluksiz tarzda rivojlanishda bo‘luvchi fanlar turkumiga kiradi. Ma’lumki metrologiyaning vazifasi bizni o’rab turgan borliq atrof muhit to’g’risida axborot hosil qilishdan va undan foydalanishdan iboratdir. Metrologiya fan sifatida o’lchashlar, ularga bog’liq va tegishli bo’lgan qator masalalarni o’z doirasiga oladi. Metrologiya aslida yunonchadan olingan bo’lib, o’lchash, o’lcham, nutq, mantiq, ilm yoki fan ma’nolarini bildiradi. Umumiy tushunchasini oladigan bo’lsak, metrologiya – o’lchashlar haqidagi fan. Inson aql-idroki, zakovati bilan o’rganayotgan, shakllantirayotgan hamda rivojlantirgan qaysi fanni, uning yo’nalishini olmaylik, albatta o’lchashlarga, ularning turli usullariga, o’zaro bog’lanishlariga duch kelamiz.
Ya’ni bizni o’rab turgan borliqni o’lchovlarsiz tasavvur qila olmaymiz. Bu o’lchash usullari va vositalari yordamida ularning birligini, yagona o’lchashni talab etilgan aniqlikda taminlash metrologiya fani orqaligina amalga oshiriladi. Shu sababdan hozirdagi qaysi bir fan, ilmiy yo’nalish, u hoh tabiiy, hoh ijtimoiy bo’lmasin, albatta u yoki bu darajada metrologiya bilan bog’liq. Inson qo’li yеtgan, faoliyati doirasiga kirgan ammo o’lchashlar va ularning vositalari yordamisiz o’rganilgan, izlangan hamda ko’zlangan maqsadlarga erishish mumkin bo’lgan birorta yo’nalish yo’q. O’lchovlar hayotimiz barcha qirralari bilan chambarchas bog’liqdir. Shuning uchun ham metrologiya asoslarini bilish, uni o’z mutaxassisligi doirasida tushunish va amaliy qo’llay olish zarurdir.
Qurilish bu eng birinchi odam o'rganishi kerak bo’lgan ko'nikmalardan biridir. Qadim zamonlardan hozirgi kungacha, bu jarayon doimiy ravishda ishlab chiqilgan va modernizatsiya qilingan. Qurilishda, shu bois hamma joyda inqilobiy kashfiyotlar va yutuqlar, yuksalishlar va pasayishlar bo'ldi. Sivilizatsiya taraqqiyotining umumiy darajasi har doim sivilizatsiyani qurishda namoyon bo'lgan. Buning yorqin misoli oldimizda Misr piramidalari, Xitoyning buyuk devori, Rim suv quvurlari, Mayya tuzilmalari va boshqalar. Shuningdek, bizning davrimizning noyob binolari: to'g'onlar, osmono'par binolar, ko'priklar. Qurilish fanlari, texnikasi va texnologiyasining jadal rivojlanishi albatta, zamonaviy dunyoga katta ta'sir ko'rsatadi. Ta'sir barcha ijtimoiy sohalar va institutlar: fan, siyosat, iqtisodiyot, ijtimoiy mavqeini tubdan o'zgartiradigan ekologiya va boshqalar zamonaviy texnologiyalar, ularni kelajakni belgilovchi omilga aylantiradi. Zamonaviy texnologiyalar va yangi texnologiyalar tobora ko'proq yaratilmoqda jamoaviy ijodning sa'y-harakatlari, ayniqsa, kompleks haqida gap ketganda katta xarajatlarni talab qiladigan texnik tizimlar va tez-tez xavfli bo'lishi mumkin bo'lgan bunday kuchli jarayonlarga asoslangan . Muhandislik va qurilish texnologiyalari har doim bir-biri bilan bog'liq. Zamonaviy dunyoda texnologiya va texnologiyaning rivojlanishi tobora keskinlashmoqda erishgan yutuqlarining ikki tomonlama xususiyatini ko‘rsatadi. Bir tomondan texnologiya va yangi texnologiyalar rivojlanishni tasavvur qilishning iloji yo'q va boshqa tomondan, u eng ko'p sabab bo'lishga qodir kuchli kuchdir salbiy, hatto fojiali oqibatlarga olib keladi. Inson mehnat kuchini almashtirish ishlab chiqarish, shu bilan hosildorlikni oshirish, texnologiya bandlik va ishsizlik muammolarini keskinlashtiradi; yashash qulayligiga olib keladi bugun odamlarning istalmagan tarqoqligiga; orqali erishiladi . Asrlar davomida ilmiy va texnologik faoliyat ko'rib chiqilgan. Biroq, bugungi kunda jamiyat tobora kuchayib bormoqda texnologik rivojlanish oqibatlariga bog'liq va endi olim yoki mutaxassis faoliyatining axloqiy mazmunini e'tiborsiz qoldirish mumkin emas . Bu borada texnologik taraqqiyotni boshqarish, tartibga solish, baholash natijalar bugungi kunda nafaqat davlat, balki texnik, boshqaruvlarni o’z ichiga olmoqda. Texnologiyani takomillashtirish va texnologiya insonning o'zi uning kuchi ostiga tushadi, aniqrog'i texnik vositalar qanchalik mukammal bo'lsa, inson ularga shunchalik ko'p muhtoj va vazifalarini ularga topshiradi.

I-BOB. TEMPERATURA HAQIDA TUSHUNCHALAR. TEMPERATURA SHKALALARI

1.1 KENGAYISH TERMOMETRLARI

Kengayish termometrlari temperaturani o'lchash vositalari hisoblanib, ularning ishlash usuli moddalarning hajmiy va chiziqli kengayishi, termometr tushirilgan muhit temperaturasining o'zgarishiga asoslangan. Kengayish termometrlari ikki turga bo'linadi: 1. Suyuqlikli. 2. Mexanik.