R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari
Yüklə 1,2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sintetik hisob registrlari
|
Alohida varaqlar kartochkalarga o‘xshash bo‘lib, ulardan for-
matining kattaligi va yozuv qog‘ozida bosilishi bilan farq qiladi. Ular bir qancha afzalliklarga ega bo‘lganligi sababli hisob registrlari sifatida keng qo‘llaniladi. Alohida varaqlar bir-biriga biriktirilmaganligi uchun ish jarayonida qo‘llash ancha qulay va hisob xodimlari o‘rtasida ishni taqsimlashda qo‘l keladi, hamda hisobni avtomatlashtirish talablariga mos keladi. Alohida varaqlar shaklidagi hisob registrlariga jurnal-order va ularga qo‘shimcha qaydnomalar misol bo‘la oladi. Axborotlar hajmiga ko‘ra hisob registrlari sintetik hisob registrlari, analitik hisob registrlari va birlashtiruvchi, ya’ni sintetik va analitik hi- sobni birlashtiruvchi registrlarga bo‘linadi. Sintetik hisob registrlarida xo‘jalik muomalalari umumlashtirilib, pul ifodasida sintetik schotlar bo‘yicha aks ettiriladi. Sintetik hisob reg- istrlari yoziladigan yozuvning turiga ko‘ra xronologik, sistematik va uyg‘unlashgan bo‘lishi mumkin. Analitik hisob registrlari xo‘jalik muomalalarini analitik schotlar bo‘yicha yozish uchun mo‘ljallangandir. Bu registrlarda yozuvlar sin- tetik registrlarga nisbatan batafsilroq yoziladi. Bu esa sodir bo‘layotgan xo‘jalik muomalalarini batafsil kuzatish zaruriyatidan kelib chiqadi. Shuning uchun analitik hisob registrlarida xo‘jalik muomalasining mo- hiyatini tavsiflaydigan tushuntirish matni yozish uchun joy ajratilgan. Analitik hisob registrlarining sintetik hisob registrlari bilan parallel, lekin alohida qo‘llanilishi, analitik schotlar bo‘yicha oborot qaydnoma- lari tuzish yo‘li bilan hisob yozuvlarini umumlashtirish va tekshirish bo‘yicha texnik ishlarning ko‘payishiga olib keladi. Shuning uchun 92
registrlari keng qo‘llanilmoqda. Bunday registrlarning qo‘llanilishi hi- sob yozuvlarini qisqartiradi, alohida obyektlar hisobni analitik yo‘nalishda yuritish va bir vaqtning o‘zida sintetik hisobning umum- lashgan ko‘rsatkichlarini olish imkonini beradi. Shunday qilib, analitik va sintetik hisob ko‘rsatkichlari bitta amalni bajarish natijasida olinadi va sintetik yozuvlar jamini tekshirishga zarurat qolmaydi. Bunday hisob registrlariga «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kito- blar» schoti bo‘yicha 6-jurnal-order va «Hisobdor shaxslar bilan hisob- kitoblar» schoti bo‘yicha 7-jurnal-order misol bo‘ladi. Ularda nafaqat bir mol yetkazib beruvchi, hisobdor shaxs bilan hisob-kitoblar to‘g‘risidagi ma’lumotlar dastlabki hujjatlarga asosan aks ettiriladi. Analitik va sin- tetik hisob yozuvlarini bitta hisob registrida bunday birlashtirilishi nati- jasida alohida analitik hisob kartochkalarini yuritishga ehtiyoj qolmaydi. Barcha analitik schotlar bo‘yicha yozuvlar jami bir vaqtning o‘zida sin- tetik schot bo‘yicha aks ettirilgan summa bilan ifodalanadi. Sintetik va analitik hisobni bitta registrda birlashtirish buxgalteriya hisobini tako- millashtirishning muhim yo‘nalishi hisoblanadi. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|