R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

5.5-jadval 
“Sharq” fermer xo‘jaligining yalpi mahsulot hajmining o‘zgarishiga asosiy 
vositalar hajmi va ulardan foydalanish samaradorligi ta’sirining tahlili 
№ 
Ko‘rsatkichlar 
O‘tgan yil 
Hisobot 
yili 
Qayta 
hisoblang
an 
Farqi 
(+;-) 
shu jumladan 
Asosiy 
vositalar-
ning 
o‘zgarishi 
hisobiga
Fond 
qaytimi-
ning 
o‘zgarishi 
hisobiga 
1 
Asosiy 
fondlarning 
o‘rtacha yillik qiymati, 
ming so‘m 
88154 
101991 
97217 +13837 
x 
x 
2 Fond qaytimi, ming so‘m 
7,411 
6,699 
6,880 
-0,712 
x 
x 
3 
Yalpi 
mahsulot 
hajmi, 
ming so‘m 
653350 683292 
668820
 
+29942 +15470 
+14472 
5.5 – jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, yalpi mahsulot hajmi 
hisobot yilida o‘tgan yilga nisbatan 29942 ming so‘mga ko‘paygan. Bunday 

---

98 
ko‘payishga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatgan bo‘lib, ularning ta’sir darajalari 
quyidagicha bo‘lgan: 
-
birinchi omil, asosiy fondlarning o‘rtacha yillik qiymatining o‘tgan yilga 
nisbatan 13837 ming so‘mga ko‘payishi yalpi mahsulot hajmining 15470 ming 
so‘mga oshishiga ta’sir ko‘rsatgan: 
668820 - 653350 = + 15470 ming so‘m 
-
ikkinchi omil, asosiy vositalar samaradorligi (fond qaytimi)ning hisobot 
yilida o‘tgan yilga nisbatan 712 so‘mga kamayganligi olingan yalpi mahsulot 
hajmini 14472 ming so‘mga oshirgan: 
668820 - 683292 = + 14472 ming so‘m 
Shuni ta’kidlab o‘tish lozimki, agarda asosiy vositalar samaradorligini 
hisobot davrida hech bo‘lmaganda o‘tgan yil hajmida qolganda edi, yalpi mahsulot 
yana 72617,6 ming so‘mga (0,712×101991) ko‘paygan bo‘lar edi. U holda hisobot 
yilidagi haqiqiy yalpi mahsulot hajmi 683292 ming so‘m emas, balki 755909,6 
ming so‘mni (683292 + 72617,6) tashkil qilgan bo‘lar edi. Shuningdek, yalpi 
mahsulot hajmi o‘tgan yilga nisbatan 104,6 % ga emas, balki 116 % ga oshgan 
bo‘lar edi. 
Xulosa qilib aytganda, tahlilda qayta hisoblash usulidan foydalanish natijaga 
omillar ta’sirini aniqlash va natija ko‘rsatkichini yanada yaxshilash bo‘yicha 
mavjud bo‘lgan ichki rezervlarni aniqlash imkonini beradi.