R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil



Yüklə 5,36 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə271/307
tarix26.09.2023
ölçüsü5,36 Mb.
#148944
1   ...   267   268   269   270   271   272   273   274   ...   307
Молиявий таҳлил Дарслик қўлёзмаси

16.9-jadval 
“NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyatda moddiy resurslardan 
foydalanish samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar tahlili
№ 
Ko‘rsatkichlar 
Reja 
Haqiqatda 
O‘zgarishi (+;-) 

Yalpi mahsulot hajmi, ming 
so‘m 
500000 
577720 
+77720 

Moddiy xarajatlar, ming so‘m 
150000 
175627 
+25627 

Yalpi foyda, ming so‘m 
93200 
106878 
+13678 

Material qaytimi, so‘m 
3,33 
3,29 
-0,04 

Material sig‘imi, so‘m 
0,300 
0,304 
+0,004 

Moddiy resurslar rentabelligi, % 
62,1 
60,8 
-1,3 
16.9-jadval 
ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, “NAMUNA” mas’uliyati 
cheklangan jamiyatda ishlab chiqarilgan yalpi mahsulot hajmi haqiqatda rejaga 
nisbatan 77720 ming so‘mga ko‘paygan bo‘lsa, bunga mos ravishda moddiy 
xarajatlar hajmi ham 25627 ming so‘mga ko‘paygan. Mahsulot sotishdan olingan 
yalpi foyda ko‘rsatkichi ham rejaga nisbatan haqiqatda 13678 ming so‘mga 


389 
ko‘payganligini ko‘rishimiz mumkin. 
Moddiy 
resurslardan 
foydalanish 
samaradorligini 
ifodalovchi 
ko‘rsatkichlarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, barcha ko‘rsatkichlar rejaga nisbatan 
haqiqatda yomonlashgan. Bunga asosan moddiy xarajatlar hajmining rejaga 
nisbatan haqiqatda ko‘payishi salbiy ta’sir ko‘rsatgan. Bunday natijalar 
“NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyat uchun ijobiy holat hisoblanmaydi. 
Shu sababli, jamiyat rahbariyati yalpi mahsulot hajmini oshirish va moddiy 
xarajatlar hajmini kamaytirish choralarini ko‘rishi lozim. Chunki, mazkur omillar 
korxonada moddiy resurslardan foydalanish samaradorligini ifodalovchi 
ko‘rsatkichlarning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi birlamchi omillar hisoblanadi.
Endi, material qaytimi va uning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar 
tahliliga to‘xtalib o‘tadigan bo‘lsak, 16.9-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, 
jamiyatda material qaytimi ko‘rsatkichi haqiqatda rejaga nisbatan 0,04 so‘mga 
kamaygan. Mazkur o‘zgarish quyidagi birlamchi omillar ta’siri natijasida yuzaga 
kelgan: 
-
yalpi mahsulot hajmining o‘zgarishi; 
-
moddiy xarajatlar hajmining o‘zgarishi. 
Ushbu omillarning material qaytimining o‘zgarishiga ta’sirni “Qayta 
hisoblash” usuli orqali aniqlash mumkin. Bunda dastlab, material qaytimini qayta 
hisoblab olish lozim. Buning uchun birinchi omilning haqiqiy (hisobot yili) 
miqdorini (YaM
1
) ikkinchi omilning reja (o‘tgan yil)dagi miqdoriga (MX
0
) bo‘lish 
lozim. Ya’ni: 
MQ
qh
= YaM
1
: MX

Shundan so‘ng, material qaytimining o‘zgarishiga omillar ta’sirini aniqlash 
mumkin. 
Mazkur usul yordamida “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyat 
ma’lumotlaridan foydalanib, material qaytimi va uning o‘zgarishiga ta’sir 
ko‘rsatuvchi omillarni tahlil qilib o‘rganganimizda quyidagi ma’lumotlarga ega 
bo‘lindi (16.10-jadval). 


390 

Yüklə 5,36 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   267   268   269   270   271   272   273   274   ...   307




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin