R. X. Maksudov

6,
7 klass, umumiy mashinasozlikda hamda 
o brtacha tezlik boMganda 
8
klass, nisbatan sekin harakatlanuvchi uzatm a 
gMldiraklar asosan ochiq uzatmalar 
9
klass aniqlik darajalar bilan 
kesiladi.
Tishli gMldiraklarning aniqlik darajasini shartli belgisi quyida­
gicha, masalan kinematik aniqlik darajasi 
8,
ravon ishlashining aniqlik 
darajasi 7, kontakt yuzasining hajmi b o ‘yicha aniqlik darajasi 
6,
tutash 
turi V va yon b o ‘shliqning chekli chegarasi a boMganda 
8-7-6-V
a qilib 
belgilanadi.
Quyidagi jad v ald a uzatmaning tezligiga nisbatan aniqlik darajasini 
tanlash berilgan:
U zatm alar
A niqlik darajasi
6
7
8
9
tezligi 
Y,
m /s
T o ‘g ‘ri tishli silindrsimon
15
10
6
2
r Qiya tishli silindrsimon
30
15
10
4
T o ‘g ‘ri tishli konussimon
12
8
4
1,5
Aylanasim on tishli 
konussim on
20
10
7
3
55
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3.7-§. T ishli g ‘iid irak larn i m oylash va F.L K
Tishli g ‘ildiraklar ishlash ja ray o n id a ishqalanish hisobiga qiziydi, 
ishchi yuzalari eyiladi, F.I.K kamayadi. U zatm alam i yaxshi ishlashi 
k o ‘p jih atd an m oylam ing sifatiga b o g ‘liq b o ‘ladi.
Tishli uzatm alarda har hil y o ‘llar bilan m oylanadi. M ashinasoz- 
likda asosan tishli g ‘ildiraklarni bittasini yoki har ikkisini ham yopiq 
u zatm ag a q o ‘yilgan m oyga botirish y o ‘li bilan moylanadi. B u n d a tishli 
g ‘ildirak aylanganda shu moy yo rd am id a podshipniklar ham moylanadi. 
U zatm an in g tezligi 12,5 m/s gacha boTganda shu yuqorida tavsiya 
etilgan usul bilan m oylash m umkin. Tezlik >12,5 1/s b o ‘lganda 
m arkazdan qochm a kuch hisobiga m oylar atrofga sachrab, g ‘ ildiraklari 
tishlari yaxshi moylanm aydi. Bunday hollarda moy shu g k ildiraklarni 
ilashgan yuzasiga nasos y ordam ida beriladi.
M o v n in g turi u zatm aning tezligiga va kontakt kuchlanishiga 
b o g ‘liq b o ‘lib, tezligi qanchalik katta b o ‘lsa m oyning qovushqoqligi 
shunchalik past, kontakt kuchlanish katta boTsa qovushqoqligi yuqori 
b o ‘ lishi kerak.
M o yning sathi tez harakatlanuvchi p o g 'o n a g ‘ildiraklari uchun 
2
h 
boTib bunda h- tishning balandligi. Sekin harakatlanuvchi p o g ‘ona 
g ‘ildiraklari uchun yyetaklanuvchi g ‘ildirak radiusining 1/3 qismi m o y ­
ga botirilgan b o ‘lishi kerak. Buni t a ’minlash uchun Y opiq uzatm alarda 
har bir kVt quvvatga 0 ,4 -0 ,7 1 m iq d o rd a moy quyiladi.