R. X. Maksudov

T ish li uzatm alarda foyd ali ish koeffitsiyent.U zatm alam i 
ishlash 
ja ra y o n id a quvvat tishli g ‘ildiraklar o ‘rtasidagi ishqalanish, podshipnik- 
lardagi 
ishqalanish h am da m oylar kesib o ‘tishda sarflangan quvvat 
hisobiga kamayadi va quyidagicha aniqlanadi:
= H = ]-Z
l
^ p 
p
r \ 
r \
Bu yerda: R t R
2
- yetaklovchi va yetaklanuvchivaldagi quvvatlar; 
R a - ishlash jaray o n id a ishqalanishni engish uchun sarflangan quvvat. Bu 
quvvatni qiymati quyidagicha aniqlanadi:
R a= Ru+ Rp+ R-M 
•
Bu yerda: \j/(J= R u/Ri - ilashishdagi ishqalanishni yengish uchun 
sarflangan quvvat; \j/^=Rp/Ri - podshipni.dardagi ishqalanishni yengish 
uchun sarflangan quvvat; v|/A/= R iV//R iuzatm a g ‘ildiraklarining moyini 
kesib o ‘tishda sarflangan quvvati, bu quvvatlarni quyidagicha yozish 
m um kin:
r p l - O . + ^ + ^v) yoki л = Ли*Л/>*Лм
56
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yuqorida k o ‘rsatilganlardan eng k o ‘p quvvat gMldirak tishlarini 
ilashishda hosil boMgan ishqalanishini yengish uchun sarflangan quvvat 
boMib, uning qiymati quyidagicha aniqlanadi.
i|/u= 2 ,3 A l/z ,± l/z 2)
bu yerda: / = 0 , 0 6 - 0 , 1 - ilashishdagi ishqalanish koeffitsiyenti; (+) ishora 
tashqi ilashish uchun, (-) ishora ichki ilashishlar uchun qoMlaniladi.
\j/u ning taxminiy qiymati 0,015-0,03. vj/p, 
\yM
laming um umiy 
qiymati, y a ’ni \
j
= 0,015-0,03.
U zatm alar uchun FIK ning taxminiy qiymatlarini 3.1-jadvaldan olish 
mumkin.
3.1 - ja d v a l
U zatmaning tun
Yopiq uzatmalar
Ochiq uzatmalar
Aniqlik darajasi
6,7
8,9
Silindrsimon
0.99-0,98
0,975 ...0 ,97
0,9 6...0,95
Konussimon
0.98-0,96
0.96...0 .95
0,95...0,9 4
K o ‘p po g ‘ona!i uzatmalar uchun :r|u~r|i-Ti
2
...r|