2. D e raz a larn in g ufq taraflarig a n isb atan y o ‘naI-
ganligiga;
3. B ino u n su rla rin in g derazaga n isb atan jo y la sh -
ganligiga;
4. T u rar-jo y b inosiga nisbatan uni o ‘rab tu ru v ch i
binolarning joylashuviga.
B inolarningbarchaturlari insolyasiyagako'ra quyidagi
binolarga ajratiladi:
— chegaralanm agan yo‘na!ishli;
— qisman chegaralangan yo‘nalishli;
— chegaralangan yo‘nalishli.
Faqatgina qurilishni loyihalash bosqichida nazaiga olinishi
mumkin bo‘lgan insolyasiyaning davomiyligigabo‘lgan talablar
bilan bir qatorda turar-joy uylarining rejasini to ‘g‘ri tanlash
uchun xonadonlarni yo'naltirish m e’yorlari ham kiritiladi.
Tabiiy yoritilish jadvaldagi m a’lumotlarga ko‘ra qabul
qilinishi lozim (9-jadval).
9 - j a d v a l
Xonalar
Geografik
kenglik
Turar-joy binolari
xonalarning tabiiy
yoritilganlik bo'yicha m e’yoriy
koeffisentlari
Derazalaring ufq tarafiga ko'ra joylashishi
136-225“
225-315°
465-136°
316-45°
Turar-joy
xonalari
shimoliy
Oshxonalar
40° sh.k
0,3
0,3
0,3
Jamoat aha-
miyatiga ega
xona
40° sh.k va
janubroq
0,2
0,2
0,2
Zinapoya
kataklari
umumiy
yo‘laklar
Hamma
joy
uchun
0,1
.0,1
0,1
96
www.ziyouz.com kutubxonasi
T u ra r-jo y b in o la rin i geografik kenglik b o £yieha
y o ‘n altirish , tab iiy y o ritilg an lik u c h u n lozim boMgan
sh aro itn i y o m o n la sh tirm a sd a n , x o n alard a quyosh ra-
diatsiyasini anchagina chegaralaydi
va tabiiy sham olla-
tish n i y ax sh ilash g a olib keladi. Issiq jo y la rn in g xos
xususiyati o sm o n yu q o ri d arajad a yorugM igidir, y a ’ni
m o ‘tadil poyaslarga q arag an d a 3 - 4 m arta yuqoriroq.
Bu h o la tn i h iso b g a olgan h o ld a in te re rd a an ch a g in a
c h u q u rro q x o n a la rn i k o ‘zda
tu tilish i, h a m d a deraza
yu zalarin i u la rn in g b alan d lig in i k am ay tirish hisobiga
qisqartirish lozim b o ‘ladi.
T u ra r-jo y x o n a la rin in g in so ly asiy asi b ila n b ir
q a to rd a tu ra r-jo y q u rilish h u d u d i: b o la la r o ‘ynay d i-
gan m a y d o n c h a la r, x iy o b o n la r,
p iy o d a yoM aklari,
c h o ‘ m ilis h h o v u z c h a l a r i h a m q u y o s h n u r id a n
b a h ra m an d b o ‘lishi kerak.
T o ‘g ‘r id a n - to ‘g ‘ri tu sh u v ch i quyosh n u rid a n (in -
solyasiya) b o ‘lak tu ra r- jo y h u d u d in i rejaviy ta sh k il-
lash tirish d a tu rli y u zalard an singan va qaytgan nu rla-
nishning ham aham iyati katta.
B unday yuzalarga quyosh
n u r i n i n g t u s h i s h i n i c h e g a r a l a s h , k o ‘k a la m z o r
o ‘sim lik la r va m ax su s k o n stru k tiv q u rilm a la r (fasad
b o ‘ylab g o riz o n ta l so y a b o n la r, v ertik al to ‘sqichlar,
e k ra n la r, k a rn iz la r, b a lk o n la r va b o sh q a la r)
orqali
erishiladi.
Qurilishda yuzalardan singan va qaytgan radiatsiya nur-
lanishining tarqalish tavsifi quyidagi k o ‘rinishda nam o-
yon bo ‘ladi (10-jadval):
97
www.ziyouz.com kutubxonasi