flltratsiya va sekretsiya nazariyalari. Birinchi nazariya tarafdorlari so ‘lak qon plazmasidan filtrlanish oqibatida hosil b o ‘ladi deb tushuntirilar edi. Karl Lyudvig so‘lak bezlariga boradigan qon tomchilaridagi bosim so‘lak y o ‘lidagi bosimdan ortiq emasligini isbotlangandan so ‘ng bu nazariya’ni ahamiyati pasaydi. 166
Ikkinchi nazariya so ‘lak bezlarining faol sekretsiyasi tufayli so‘lak hosil b o ‘ladi, deb hisoblaydi. 0 ‘tkazilgan juda ko£p lajribalar bu nazariya’ni to‘g ‘riligini tasdiqlaydi. Jumladan faol uchraydigan bezda kislorod sarfi ortib, karbonat angidrid hosil bo‘lishining kuchayishi kuzatilgan. Yana bir dalil shuki tomirlami kengaytirib, bezning qon bilan ta’minlanishining yaxshilaydigan va shu tariqa filtratsiyaning zo ‘rayishi va y o ‘l ochadigan modda - atropin yuborish so‘lak ajralishini kuchaytirmaydi. 28-rasm. Y olg‘ondakam oziqlantirilayotgan it. So‘lak bezlarining hujayralarida endokrin va apokrin bez sekretsiaylar kuzatiladi. Bez hujayralari o ‘z suyuqligini ishlab chiqarish uchun zarur barcha moddalami o ‘ziga keladigan qondan oladi. Bez sekreti hujayra ribosomasi ishtirokida hujayraning endoplazmatik to‘ri va Golji apparatida hosil bo‘lib, hujayraning uch qismiga to‘planadi va u yerda asta-sekin hujayra pasti orqali alveolaga ya’ni bez pufakchasiga chiqariladi. Sekret endokrin y o ‘l bilan chiqarilganda hujayra hech shikastlanmaydi, apokrin y o ‘l bilan chiqarilganda esa hujayra emerilib,
