Raqamli iqtisodiyot: muammolar va yechimlar

AnaliticsvaЯндекс.Метрика kabi bepul servislar hosil bo‟ldi [5].  

 Raqamli  iqtisodiyot  innovatsiyalarning  hayotiy  tsikli  ancha  kamayishi  bilan 

ham 

tavsiflanadi[6].Bu 

esa 

ko‟plab 

yangi 

smartfonlar 

modellarining, 

kompyuterlarning, 

mobil 

ilovalarning, 

komp‟yuter 

o‟yinlarining 

yangi 

versiyalarining tezkorlik bilan paydo bo‟lishiga turtki bo‟ladi. Bir qancha olimlar va 

mutahassislarning  fikrlaricha,  transportda  ham  yangi  innovatsion  transport  tizimlari 

paydo bo‟lishi kutilmoqda. Masalan, magnit-levitatsion vositalar, vakuumli transport 

vositalari, Hyperloop tizimlar va boshqalar bularga yaqqol misol bo‟lishi mumkin. 

 Kollektiv  bilimlardan  foydalangan  holda  innovatsion  g‟oyalarni  generatsiya 

qilish  (mass  collaboration,  kraudsorsing),  mahsulot  va  hizmatlar  ishlab  chiqarish, 

yangi innvovatsion loyihalarni moliyalashtirsh (kraudfunding) [5]. 

 Moddiy  boyliklarni  birgalikda  iste‟mol  qilish  imkoniyatlari  (Sharing 

Economy)  jamiyatning  ko‟pchilika‟zolarida  moddiy  boyliklarga  egalik  qilishga 

bo‟lgan  munosabatni  o‟zgartirib  yubordi.  Masalan,  rivojlangan  mamlakatlardagi 

ko‟pchlik yoshlar o‟zlari uchunhususiy mulk sotib olish va unga egalik qilishga katta 

qiziqish  bildirmayaptilar  [3].  Chunki  ular  uchun  ko‟proq  hayotiy  erkinlik,  ma‟naviy 

hatti-harakatlar  erkinligi  va  hissiyotlarga  berilish,  dunyo  mamlakatlariga  sayohatlar, 

ekologik turizm tadbirlari ko‟proq ahamiyatga ega bo‟lib qoldi.  

 Iste‟molchilarda  mahsulot  yoki  hizmat  haqida  fikr  hosil  qilishda  ijtimoiy 

tarmoqlarning  ahamiyati  tobora  oshib  borishi[5].  Chunki  hozirgi  kunlarda  ijtimoiy 

tarmoqlarda  ishlash  va  muloqot  qilish  barcha  yoshlar  hayotining  ajralmas  qismi 

bo‟lib qolgani hech kimga sir emas. 

 Intellektual  mulkka  egalikning  yangi  litsenziya  turlari  (halq  litsenziyalari  - 

Public  Lisence)  paydo  bo‟lishi[6].  Bunda  yaratilgan  mahsulot  yoki  hizmatga 

ko‟pchilikning egalik qilish qoidasi amal qiladi. Masalan, halq tomonidan intellectual 

mulkka  egalik  qilishga  imkon  beradigan  Creative  Common  (CC)  turidagi 

litsenziyalar,  ochiq  dasturiy  ta‟minot  uchun  jamoaviy  litsenziyani  ko‟zda  tutadigan