Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

IoT
), 
robototexnika va sensorika, virtual va qo’shimcha voqe’lik (
VR
va 
AR
) larni 
kiritishimiz mumkin.
Mobil internet davriga o’tish web-texnologiyalar rivojlanishidagi yangi bir 
bosqichlardan biri bo‘ldi. Buning natijasida 2008 yildan to 2016 yilgacha internet 
tarmog‘i foydalanuvchilari soni ikki martadan ko’proq ko’payib, jahon miqyosida 
3,2 millardga yetdi. Mamlakatlarning barcha xududlarida internet tizimining ishlay 
olishiga erishish nafaqat davlat miqyosidagi masala bo’lib qoldi, balki bu 
yo’nalishda transmilliy korporatsiyalar ham faol shug’ullanmoqdalar. Masalan, 
Afrika, Lotin Amerikasi va Osiyo mamlakatlari uchun mo’ljallangan 
internet_org
mobil ilova yaratish loyihasi 
Facebook
korporatsiyasi tomonidan 
Samsung, 
Ericsson, Nokia
va boshqa kompaniyalar bilan hamkorlikda yaratilmoqda. Bu 
loyiha bo’yicha ijtimoiy ahamiyatli saytlarni ko’rib chiqish uchun kerakli bo’lgan 
trafik bepul bo‘ladi. 
Facebook 
ning yana bir loyihasi uchuvchisiz apparatlar – 
dronlar yordamida internet tarmoqlari yaratishdir. Bunga misol sifatida 2016 yil 
iyulida ishga tushirilgan quyosh batareyalarida ishlaydigan uchuvchi qurilma 
Aquila
ni keltirish mumkin. Uning qanotlari uzunligi 42 metr, og’irligi esa 450 kG 
bo’lib, 90 kun davomida parvozda bo‘lishi mumkin (. Bu loyiha amalga 
oshirilganidan so’ng, 
Facebook
borish qiyin bo’lgan xududlardagi barcha uylarda 
internetning beto’tov ishlashini ta’minlashi mumkin bo’ladi. Rivojlangan 
mamlakatlarda mobil qurilmalar orqali internet va kontentning iste’moli miqdori 
internetga boshqa qurilmalardan bo’lgan chiqishlardan ko’ra ancha ko’proqdir. 

---

493 
Bunga asosiy sabab, uyali aloqa operatorlari tomonidan mobil internet narxining 
kamaytirilishi va smartfonlarning sotuvi ko’payishidir. Masalan, 2015 yil avgust 
oyida jahondagi mobil qurilmalar soni dunyo bo’yicha yalpi aholi sonidan oshib 
ketdi (
we are social, avgust 2015
). Internetga mobil qurilmalardan chiqishlar vaqti 
ko’pchilik mamlakatlarda 50% dan ortib ketdi. Masalan, bu ko’rsatgich Kanadada 
52% ni, Britaniyada 56% ni, AQSH da 61% ni tashkil qiladi (
comScore, mart 
2015
).