Referat mavzulari ro’yxati

2-
 
MA’RUZA: TO’LDIRUVCHILARNI ISHLAB CHIQARISH VA 
QO’LLASHNING IQTISODIY SAMARADORLIGI 
Reja 
1.
Iqtisodiy samaradorlik
To‘ldiruvchining narhi beton va temir-beton konstruksiyalari narhining 
30-50 % (ba’zi hollarda yanada ko‘proq) ga to‘g‘ri keladi. SHuning uchun 
keltirish oson bo‘lgan va arzon mahalliy to‘ldiruvchilar qator hollarda qurilish 
narhini, transport harajatlari hajmini kamaytirishga va qurilish muddatlarini 
qisqarishiga olib keladi.
Beton uchun to‘ldiruvchilarni to‘g‘ri tanlash, ularni me’yorida qo‘llash – 
beton texnologiyasida ahamiyatli masalalardan biri hisoblanadi. Beton uchun 
mo‘ljallangan to‘ldiruvchilarga beton tarkibiga ta’sir etuvchi xususiyatlardan 
kelib chiqib tegishli talablar qo‘yiladi. Betonning xususiyatiga to‘ldiruvchining 
donadorlik tarkibi, mustahkamligi va tozaligi nisbatan ahamiyatli ta’sir 
ko‘rsatadi.
Donadorlik tarkib to‘ldiruvchidagi turli yiriklikdagi donalar miqdorini 
ko‘rsatadi. Bu miqdorni to‘ldiruvchidan olingan namunani teshiklari 0,14-70 
mm va undan ham yirikroq standart elaklardan o‘tkazib aniqlanadi. 
To‘ldiruvchilar turli o‘lchamdagi donalarga ega odatdagi va fraksiyalangan 
turlariga 
bo‘linadi. Fraksiyalangan to‘lidiruvchining donalari alohida 
fraksiyalarga ajralgan, o‘lchamlari esa bir-birlariga yaqin, masalan 5-10 mm 
yoki 20-40 mm dan iborat. To‘ldiruvchini eng kichik yiriklikdagi yoki eng katta 

---

81 
yiriklikdagilari bo‘yicha xarakterlaydilar. Bu holda to‘ldiruvchi donalarining 
nisbatan eng kichik yoki eng katta o‘lchamlariga qarab tushuniladi. 
To‘ldiruvchida alohida yirik yoki mayda donalar uchrashi mumkin, biroq 
ularning miqdori 5 % dan oshmasligi kerak. 
Agarda donadorlik tarkibda barcha o‘lchamlardagi, xususan eng 
maydasidan eng yirigigacha donalar mavjud bo‘lsa bu tarkib