Referat mavzulari ro’yxati

1-MA’RUZA: BETON TO’LDIRUVCHILAR TEXNOLOGIYASI 
FANIGA KIRISH. BETON TO’LDIRUVCHILARNING TURLARI. 
TO’LDIRUVCHILAR ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI. 
Reja 
1.
 
Beton to’ldiruvchilarning turlari 
2.
 
Beton to’ldiruvchilarning xossalari 
Hozirgi vaqtda Respublikamizda temir-beton konstruksiyalarini g‘ovak 
to‘ldiruvchilar asosidagi engil betonlardan tayyorlash talab qilinadi. Masalan, 
armotsement konstrkutsiyalari, g‘ovak (yacheykali) va gazobeton. Bular 
ma’lum miqdorda konstruksiyalarni engillashtirish masalalarini hal qilmoqda. 
Konstruksiyalarini engillashtirish armatura va sement miqdorini tejashga, 
konstruksiyalarni ko‘ndalang kesimini kamayishiga va ularni prolyotini 
uzaytirishga olib keladi.
Beton to‘ldiruvchilarini ishlab chiqarishni rivojlantirishda asosiy 
yo‘llanmalar qo‘yidagilar bo‘lishi kerak: to‘ldiruvchilar sifat darajasi va 
samarasini oshirish; ishlab chiqarishda mehnat sarfini kamaytirish, yuqori 
sifatli to‘ldiruvchilarni ko‘plab ishlab chiqarishni tashkil etish, beton 
to‘ldiruvchilarini ishlab chiqarish texnologiyasini tubdan yaxshilash uchun eng 
zamonaviy texnologik jarayonlarni keng ko‘lamda tadbiq qilish; yuqori 
unumdor avtomatik uskunalarni ishlatish; to‘ldiruvchilar hossalarini aniqlashda 
xomashyo mahsulotlarning sifatini boshqarish va nazorat sistemasini eng 
sifatlisini qo‘llash; hisoblash texnikasidan keng foydalanish; chiqindiga 
chiqarmaydigan va resurslarni tejamlash texnologiyasini qo‘llash; sanoat 
chiqindilari va ikkilamchi mahsulotlarni keng ko‘lamda qo‘llash; ishchi, 
energiya va material resurslarini tejamkorligini oshirish maqsadida ishlab 
chiqarish rezervlaridan foydalanish darkor. 
Beton to‘ldiruvchilari asosiy qurilish materiallari hisoblanadi. Ularni 
ishlab chiqarish kun sayin o‘sib bormoqda. Kapital va umuman qurilishdagi 
asosiy masala, bu to‘ldiruvchilarni ishlab chiqarish va qo‘llashni 
takomillashtirish, sifatini yaxshilash hamda ilmiy-texnik yutuqlarni qurilishda 
qo‘llash.
Beton deb bog‘lovchi moddalar, suv, mayda va yirik to‘ldiruvchilarning 
ma’lum proporsional miqdorlarda olingan qorishmani yaxshilab aralashtirish, 
zichlashtirish va qotishi natijasida olingan sun’iy tosh materialiga aytiladi. 

---

6 
Sement va to‘ldiruvchi orasida kimyoviy ta’sirlashuv yuzaga kelmaydi 
(avtoklav ishlov berish orqali olinadigan silikat betonlardan boshqa). SHuning 
uchun to‘ldiruvchilarni inert ashyolar deb ataydilar. Biroq, ular beton 
xususiyati va tarkibiga ta’sir qiladi va bu ta’sirni beton tarkibini loyihalashda 
hisobga olish taqazo etiladi.
To‘ldiruvchi sifatida asosan maxalliy tog‘ jinslari va ishlab chiqarish 
chiqindilari (shlaklar va boshqalar)dan foydalaniladi. Bunday arzon 
to‘ldiruvchilardan foydalanish betonning narxini arzonlashtiradi, chunki 
to‘ldiruvchi betonning 85-90% ni, sement esa 10-15% hajmini tashkil etadi. 
Keyingi yillarda qurilishda g‘ovak sun’iy to‘ldiruvchilardan tayyorlangan engil 
beton keng ko‘lamda qo‘llanilmoqda. G‘ovakli to‘ldiruvchilar beton zichligini 
pasaytiradi, bu esa uning issiqlikni tutib qolish xususiyatini yaxshilaydi.