Referati mavzu: Sharq mutaffakkirlarining borliq haqidagi qarashlari. Bajardi: Boratov B

\Xulosa.

Xulosa qilib aytganimizda «Sharq sotsiologiya maktabi rang-barang ta'limotlar guldastasidan iborat bolib, bugungi kunda hayotimizga tobora mustahkam orin olayotgan milliy istiqlol goyasi uchun falsafiy, diniy va dunyoviy poydevorlar vazifasini otaydi. Milliy istiqlol goyasi uchun xam mazkur ta'limotlar nazariy asos sifatida xizmat qiladi». Sotsiologiyaning vujudga kelishiga doir bosqichlarini organish bizni sotsiologik tafakkur qilish madaniyatiga orgatadi. Biz yuqorida korib otgan Markaziy Osiyo mutafakkirlari yaratgan, ming yillar avval qollanilgan ijtimoiy hayot jarayonlarini organish usullaridan voqif boldik. Sharq va Garb mutafakkirlari qarashlaridagi asosiy farq shundaki, yangi davr Ovrupa fani ijtimoiy tadqiqot shakli. O’rta asr Sharqi ijtimoiy hayotidan tubdan farq qiluvchi, yangi ijtimoiy munosabatlar mazmuniga, oziga xos tomonlariga ega bolgan jamiyat tuzumini organishga qaratilgan.

Sharq mutaffakkirlarining borliq haqidagi qarashlari.
Reja:
.Kirish.
Asosiy qism.
1.Sharq falsafasi.
2.Sharq mutafakkirlari borliq haqida.
3.

Kirish
Faylasuflar qadim zamonlardan buyon «borliq» va «yo’qlik» haqida bahs yuritishgan. Ular borliqning vujudga kelishi, mohiyati, hususiyatlari va shakllari haqida ko’plab asarlar yozishgan. Ho’sh, borliq nima? Bu savol bir qarashda juda oddiy ko’ringani bilan unga shu choqqacha barcha kishilarni birday qanoatlantiradigan javob topilgani yo’q. Bu holat borliqqa turlicha nuqtai nazarlardan qarashlarning mavjudligi bilan izohlanadi. Masalan, ayrim faylasuflar borliqni moddiylik, moddiy jismlar bilan bog’lab tushuntirishadi. Ularning nuqtai nazarlaricha, borliq – ob`yektiv realliknigina qamrab oluvchi tushunchadir. U holda fikr, inson tafakkuri, o’y-hayollarimiz borliq tushunchasidan chetda qolar ekanda, degan savolga ular, bunday tushunchalar ob`yektiv reallikning hosilasidir, deb javob berishadi.

Falsafaning borliq haqidagi ta`limotni izohlaydigan qismi — ontologiya deb ataladi. (Bu tushunchani falsafada birinchi bor H. Volf qo’llagan). Olam va borliq masalalarini falsafaning ana shu sohasi o’rganadi.
Yo’qlik hech nima demakdir. Hamma narsani hech narsaga aylantiruvchi, hamma narsaning ibtidosi ham, intihosi ham yo’qlikdir. Bu ma`noda yo’qlik cheksizlik, nihoyasizlik va mangulik bilan birdir. Yo’qlik chekingan joyda borliq paydo bo’ladi. Demak, borliqning bunyodkori ham, kushandasi ham yo’qlikdir. Borliq yo’qlikdan yo’qlikkacha bo’lgan mavjudlikdir. Yo’qlikni hech narsa bilan qiyoslab bo’lmaydi. Fanda yo’qlik nima, degan savolga javob yo’q.
Islom diniga mansub mutafakkirlar borliq haqidagi ta`limotni har taraflama rivojlantirganlar. Masalan, Forobiy fikricha, ilk borliq azaliy Ollohning o’zidir. Beruniy fikricha, borliq shunday umumiylikki, u hamma narsaning asosida yotadi, demak, borliq hamma narsaning asosidir. Yevropada o’tgan olimlar David Yum va Jorj Berkli borliqni sezgilarimiz majmuasi deb talqin etishgan.
1.Asosiy qism.
Sharq falsafasi.