Reja: Induktiv bog’langan zanjirlarni hisoblash usullari Induktiv bog’langan zanjirlarni hisoblash

MAGNIT ZANJIRLAR

Reja:

1. 
   Induktiv bog’langan zanjirlarni hisoblash usullari
   

2. Induktiv bog’langan zanjirlarni hisoblash

3. 
   O’zaksiz transformator. Transformatorning ekvivalent sxemasi va vektor diagrammasi
   

Induktiv bog’langan zanjirlarni hisoblash usullari

Elektromagnit maydon nazariyasiga ko’ra, tokli har qanday o’tkazgich undagi tok hosil qilgan magnit maydon bilan qurshalgan. Bu tokning (shuningdek, shu tok hosil qilgan magnit maydonning ham) vaqt bo’yicha har qanday o’zgarishi o’tkazgichda o’zinduksiya e.yu.k. ni hosil qiladi:
(5.1)
Agar shu tokli o’tkazgich hosil qilgan magnit maydonda boshqa o’tkazgich ham bo’lsa, uning qismlarida o’zaro induktsiyalanuvchi e.yu.k. hosil bo’ladi:
(5.2)

Birinchi o’tkazgichdagi tokning vaqt mobaynida o’zgarishi bilan, ikkinchi o’tkazgichdagi induksiyalangan e.yu.k. orasidagi proporsionallik koeffitsiyenti o’zaro induktivlik (MГ) deb, o’tkazgichlardan tuzilgan zanjirlar esa induktiv bog’langan zanjirlar deb ataladi.
Misol tariqasida o’ramlar soni w₁ va w₂ bo’lgan induktiv bog’langan ikkita konturni ko’rib chiqaylik. Ulardagi i₁ va magnit i₂ toklar tegishlicha Φ₁₁ va Φ₂₂ magnit oqimlarni hosil qiladi (1-rasm). Birinchi holda ikkala konturni i₁ tok hosil qilgan magnit maydon qurshab olgan i₂=0" deb faraz qilamiz (1-a rasm). U holda ilashgan magnit oqim va o’zinduksiya koeffitsiyenti tegishlicha
bo’ladi.
Zanjirlararo induktiv bog’lanish sharti bo’yicha umumiy oqim Ф₁₁ ning Ф₂₁ga teng bo’lgan qismi (Ф₂₁<Ф₁₁) w₂ konturda ilashgan magnit oqimning o’zaro induksiyasini hosil qiladi:
Ψ21= w2Ф21
U son jihatidan o’zaro induksiya koeffitsiyenti bilan aniqlanadi:
M
Xuddi shunga o’xshash i₂≠0 va i₁=0 (14-b rasm) bo’lgan holda ilashgan magnit oqim va o’zaro induksiya koeffitsiyenti tegishlicha: ψ₂₂=w₂Φ₂₂ va

b)
1-rasm.
Bunda umumiy oqim Φ₂₂ning Φ₁₂ga teng qismi (Φ₁₂<Φ₂₂) konturda ilashgan magnit oqimning o’zaro induksiyasini hosil qiladi: ψ12 = W1Φ12
U son jihatidan o’zaro induksiya koeffitsiyenti bilan aniqlanadi:

O’zaro magnit oqimlar Φ₂₂ va Φ₁₂ bir xil masofada magnit qarshiligi bir xil bo’lgan muhit orqali tutashadi; demak,

bunda
va
chiqadi, ya’ni o’zaro induktivlik M=M istalgan har bir induktiv bog’lanishli konturlarda bir xil bo’ladi. Konturlarning xususiy induktivliklari L₁ va L₂ doimiy musbat, chunki i₁ va i₂ toklar Φ₁₁ va Φ₂₂ magnit oqimlariga shartli ravishda mosdir (o’naqay parma qoidasi).
O’zaro induktivlik M ning ishorasi esa konturlarning o’zaro ulanish sxemasiga bog’liq. Agar i₁≠0 va i₂≠0 bo’lganda, o’zaro magnit oqimlar Φ21 va Φ12 konturlarning xususiy oqimlari Φ11 va Φ22 yo’nalishi bilan mos tushsa, bunday konturlar mos ravishda ulangan deyiladi va M>0 bo’ladi.
Agar o’zaro magnit oqimlar konturlarning xususiy oqimlariga qarshi yo’nalgan bo’lsa, bunday konturlar qarama-qarshi ulangan deyiladi va M<0 bo’ladi.
Xususiy induktivliklari L₁ va L₂ hamda o’zaroinduktivligi M bo’lgan ikki konturning induktiv bog’liqlik darajasi bog’lanish koeffitsiyenti K_bog orqali aniqlanadi:
(5.3)
Bunda doimo K_bog<1, chunki Φ₁₁>Φ₂₁ va Φ₂₂>Φ₁₂, ya’ni birinchi konturning xususiy magnit maydoni ikkinchi konturni to’la qurshab ololmaydi.