Reja Ishlab chiqarish va texnologik jarayonlar

1.2. Texnologik jarayon tarkibi.
Texnologik jarayonni maqsadga muvofiq ravishda amalga oshirish uchun
tayyorlanayotgan detalning qaysi yuzalariga va qanday ketma-ketlikda ishlov berishni
ifodalovchi reja tuziladi.Ushbu rejada detal yuzlariga ishlov berish usullari keltiriladi.
Shu maqsadlarda mexanik ishlov berish texnologik jarayoni alohida qismlarga bo’linadi,
bu qismlarning yig’indisi uning tarkibini tashkil etadi. Texnologik jarayon quyidagi tarkibiy
qismlarga bo’linadi: texnologik operatsiya; holat; o’tish; yurish; harakatlar yig’indisi.
Texnologik operatsiya texnologik jarayonning bir qismi bo’lib, bir ish o’rnida (bir yoki
bir necha ishchi tomonidan) ketma-ket bajariladigan ishlar yig’indisidan iborat.
O’rnatish operatsiyaning bir qismi bo’lib detalning (dastgoh turiga qarab bir necha
detalning) bir marta mahkamlaganda bajariladigan ishlar yig’indisidan iborat. Dastgohga
o’rnatilgan yoki mahkamlangan zagotovka uning ishchi organalariga nisbatan stolini aylanishi
yoki siljishi natijasida yangi holatni egallash mumkin.
Holat detalning bir marta mahkamlangan holatida dastgohning ishchi organlariga
nisbatan egallagan holatidir. Holatni o’zgarishi dastgoh stolining aylanishi yoki siljishi
natijasida bo’ladi. Masaslan: ko’p shpindelli ko’p holatli dastgohlarda.
Operatsiya texnologik va yordamchi o’tishlarga bo’linadi. Texnologik o’tish texnologik
operatsiyani tugallangan qismi bo’lib detalning ishlov berilayotgan yuzasini, kesuvchi asbobning
va kesish ma’romlarining doimiyligi bilan xarakterlanadi.
Yordamchi o’tish texnologik operatsiyaning tugallangan qismi bo’lib, ishchining va
(yoki) dastgohning harakatlari yig’indisidan iborat. Yordamchi o’tish natijasida detalning shakli,
o’lchamlari va xususiyatlari o’zgarmaydi.
O’tish o’z navbatida ishchi va yordamchi yurishlardan iborat bo’ladi. Ishchi yurish
texnologik o’tishning tugallangan qismi bo’lib, kesuvchi asbobni, ishlov berilayotgan yuzani
doimiy saqlagan holda detaldan ma’lum qatlamni kesib olish bilan bog’liq bo’ladi.
Yordamchi yurish texnologik o’tishning tugallangan qismi bo’lib, kesuvchi asbobni
ishlov berilayotgan detalga nisbatan metalni kesib olmagan holda bir marta siljishidan iborat. Bu
o’tish kesish jarayonini takroran amalga oshirish uchun kesuvchi asbobni kerakli holga qaytarish
uchun zarur bo’ladi.