Reja: Kirish 1



Yüklə 0,62 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/7
tarix02.06.2023
ölçüsü0,62 Mb.
#124128
1   2   3   4   5   6   7
Ishlab chiqarish xarajatlari

7 – chizma. Past sifatli tovarlar uchun daromad va almashtirish samarasi 
Grafikda absissa o'qiga past sifatli tovar, ordinata o'qiga normal
sifatli tovar joylashtirilgan. U
1
befarqlik egri chizig'i RS byudjet chizig'iga
uringan A nuqtada iste'molchi past sifatli tovardan F
1
miqdorda sotib
oladi. Agar past sifatli tovar narxi arzonlasa, byudjet chizig'i RT holatga
o'tadi. Bu holatda iste'molchi past sifatli tovardan ko'proq sotib oladi. Past
sifatli tovar narxi arzonlagani sababli puli baribir ortib qoladi va normal
tovardan ham ko'proq sotib oladi. Bu holatda U
2
befarqlik egri
chizig'ining RT byudjet chizig'iga uringan B nuqtada optimal tanlov
majmuasiga ega bo'ladi va past sifatli tovardan E miqdorda sotib oladi.
Demak, almashtirish samarasi F
1
E musbat ishorali.
Agar iste'molchi daromadi kamaysa, byudjet chizig'i pastga tushadi.
Bu holatda iste'molchining tanlov majmuasi U
1
befarqlik egri chizig'ining
yangi byudjet chizig'i bilan kesishgan C nuqtani tashkil qiladi. Bu holatda
past sifatli tovardan F

miqdorda iste'mol qilinadi.


15 
Daromad pasayganda past sifatli tovarning iste'mol miqdori
ko'paymoqda, daromad ko'payganda iste'mol miqdori kamaymoqda. Demak,
daromad samarasi manfiy ishorali, bundan kelib chiqadiki, umumiy
samarani topish uchun almashtirish samarasidan daromad samarasini ayirish
kerak. 
Giffen tovarlar uchun daromad va almashtirish samarasi 
Talab qonuniga muvofiq, tovarlarning narxi oshsa, ularga bo‟lgan
talab miqdori kamayadi. Masalan, agar “Lasetti” avtomashinasining narxi
10 000 000 so‟m bo‟lib qolsa, unga bo‟lgan talab miqdori keskin ortib
ketadi, agar 100 000 000 ga ko‟tarilsa, unga talabgorlar soni keskin
kamayib ketadi. 
Lekin, shunday tovarlar ham borki, agar ularning narxi ortsa, ularga
bo‟lgan talab miqdori kamaymaydi, balki ortadi. Bunday tovarlarga
birinchi bo‟lib, ingliz iqtisodchisi Robert Giffen e‟tibor bergan.
Irlandiyada baholarni o‟rganayotib, Giffen shunday hodisaga duch
keladi. O‟sha yili Irlandiyada kartoshka hosili yaxshi bo‟lmaydi, va
tabiiyki, kartoshkaning narxi ko‟tarilib ketadi. Lekin aholi orasida
kartoshkaga bo‟lgan talab miqdori ortib ketgan. Bunga sabab, irlandiyada
kam daromadli aholining asosiy qismi kartoshka iste‟mol qilgan va ular
kartoshka hosili yaxshi bo‟lmaganini, narxning yana ham ko‟tarilishi
mumkinligini eshitgach, iloji boricha ko‟proq kartoshka sotib olishga
harakat qilishgan. 
Kam daromadli aholi iste‟mol qiladigan va talab miqdori narx
ortganda ortib, kamayganda kamayadigan tovarlar giffen tovarlar deyiladi.
Bunday tovarlarga, kartoshka, buxanka, makaron misol bo‟lishi mumkin.
Bunday tovarlar uchun talab chizig‟ining o‟zgarishi “Giffen
paradoksi” deb ataladi va quyidagicha bo‟ladi. 


16 

Yüklə 0,62 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin