Reja Kirish I. Bob. Basketbolchilarni tayyorlash jarayonini boshqarish

Bob bo‘yicha xulosa.
Ko‘p-yillik tayyorgariik davomida yuqori malakali
sportchiiar tarbiyalash jarayonini boshqarishda nazorat sinovlarini
muntazam o‘tkazish va olingan natijalarga asosianish zamonaviy sport
amaliyotming muhim hamda ustuvor shartlaridan biridir.
Trenerning faoliyatida boshqarish funksiyasi “irener (sub’ekt) -
sportchi (ob’ekt) -- irener (ob’ekt)” shaklidagi uzviy bogiangan tizim
asosida amaiga oshirilishi darkor. Ushbu tizimda trenerning kasbiypedagogik faoliyati (KPF) quyidagi yo‘nalishlarda olib borilishi
tavsiya etiladi. 0 ‘quv- mashg'ulot va musobaqa jarayoniarini nazorat
qilishda quyidagi uslublardan foydalanish rnumkin:
- mashg‘ulot va musobaqa jarayonini video tasvirga tushirish,
stenografik usulda tahlil qilish, xronometraj olib borish;
- jismoniy sifàtlar, texnik-taktik tayyorgarlikni test sinovlari
yordamida baholash;
- kuzatish va texnik-taktik mahoratni ekspert usulida baholash;
- psixoiogik sifatlar (reaksiya, ko‘rish kengligi, vaqt-oraliqni his
qilish, xotira, diqqat, fikrlash, iroda va h.k.) va emosional --motivasion
faollikm maxsus testiar asosida aniqlash;
-- funksional imkoniyatlar (nafas, yurak faoliyati, qon bosimi,
analizatorlar va h.k.)ni maxsus testiar yordamida aniqlash.
Mazkur nazorat tadbirlarini amaiga oshirishda zahiradagi
o‘yinchilar, yordamchi trenerlar, iimiy xodimlar, psixologlar va
shifokoriarning hamkorlikdagi faol ko‘magi alohida ahamiyat kasb
etadi.
Trerier o‘zining boshqaruv faoliyatida ushbu nazorat natijalari,
ularni qiyosiy tahlili va berilgan tavsiyalardan unumSi foydalanishi
darkor.
XULOSA

Sport trenirovkasi natijasida insonning harakat faoliyati shakllanib boradi, yangi harakat shakllari vujudga keladi, hayotiy zarur harakat malakalari (yugurish, sakrash, yurish va hokazo), ko'nikmaiari takomillashadi, psixik sifatlar (xotira, ong, idrok, iroda, diqqat va h.k.) sayqal topadi. Muayyan sport turiga xos harakat malakalari mukammallashadi. Basketboî - sport tu ri sifatida insonni har tomonlama jismoniy jihatdan rivojlanishiga olib keladi. M a’lumki, zamonaviy basketboî o‘z xususiyati, mohiyati, mazrnuni bilan kïshi organizmiga katta talablar

qo‘yadi. Basketbol bo‘yicha muntazam trenirovka qilish barcha jismoniy, texnik, taktik., psixofunksional sifatlami takomillashtiradi. Basketbolga xos turli yo‘nalishda va tezlikda uzoq vaqt davomida (1,5 - 2 soatgacha) ijro etiladigan texnik va taktik malakalar shug‘ullanuvchini umumiy va maxsus chidamkorligini shakllantirib boradi. O‘yinda ijro etiladigan yakka, gurux va jamoa harakatlari o‘zaro bir-birini qo ‘ llab-quvvatlash, o‘zaro yordam, hamjihatlik hislatlarini namoyon qiladi.
Basketboî bo‘yicha muntazam trenirovka qilish barcha jismoniy, texnik, taktik., psixofunksional sifatlami takomillashtiradi. Basketbolga xos turli yo‘nalishda va tezlikda uzoq vaqt davomida (1,5 - 2 soatgacha) ijro etiladigan texnik va taktik malakalar shug‘ullanuvchini umumiy va maxsus chidamkorligini shakllantirib boradi
Musobaqa uslubi sport trenirovkasi jarayonida jamiyki shakllangan texnik-taktik malakaiar, kombinatsiyalar, sifatlar, qobiliyatlarni umumlashtirishda, bogiashda (integrallashtirishda) asosiy rolni o‘ynaydi. SHu bilan bir qatorda mazkur uslubni qoilashda sportchilarni malakasi, mahorati va imkoniyatlari inobatga olinishi zarur. Qayd etilgan uslublardan tashqari qo‘shma yoki aralash uslub va harakatni tahlil qiüsh uslublari mavjud. Qo‘shma uslubni qoilash natijasida bir vaqtning o‘zida bir nechta sifatlar (kuch, tezkorlik, chidamkorlik va h.k.) va malakalar (texnik usul, iaktik harakat) shakilantiriladi. Mashqlarni tanlash va ularni qoilash xususiyatiga qarab trenirovka mashg‘uloti umumlashtirilgan (intégral) yoki muayyan yo‘nalishga qaratilgan boiishi mumkin. Maksimal kuchlanish uslubi - aksariyat yaxshi tayyorgarlikka ega sportchilarga nisbatan qoilanilishi tavsiya etiladi. Bu uslub odatda maksimal ogirliklar yoki kuch mashqlarini maksimal marta qaytarish bilan izohlanadi. Mashqlarni umumlashtirilgan holda qoilash ularni bir vaqtni o‘zida bir necha sifailarni rivojlantirishga yordam beradi. Mashqlarni muayyan yo‘nalishda qoilash esa aksariyat alohida sifatlarni shakllantirishga qaratiladi. Bundan tashqari o‘yin va musobaqa uslublari mavjud boiib, ular mustaqil uslublar shaklida qoilaniladi.
tayyorgarükning barcha turlari basketbolchilami musobaqalarda yuqori natijaga erishishiariga qaratiladi. Jismoniy tayyorgarlik bu davrda sportchüarni musobaqalarga funksional jihatdan tayyoriashga mm oijallangan boiib, maxsus ish qobiliyatini yanada rivojlantirish va saqlash bilan ifodalanadi. Texnik-taktik tayyorgarlik o‘yin malakalari va musobaqa faoliyatini mukammallashtirishga, mahorat darajasiga olib chiqish vazifasini hal etishga qaratiladi. Musobaqa mashqlarini qoilash o‘ym vaziyatlarini modellashtirish asosida amalga oshiriladi. Bunda mashg‘ulotlaming shiddati o‘ta yuqori tezlikda kechadi.