Reja: Kirish I. Bob haroratni òlchash

O‘lchov bilan taqqoslash (solishtirish) usuli - o‘1chanayotgan kattalikni o‘1chov orqali yaratilgan kattalik bilan taqqoslash (solishtirish) usuli. Masalan tarozi toshi yordamida massani aniqlash. O‘lchov bilan taqqoslash usulining o‘zini bir nechta turlari mavjud:
Ayirmali o‘lchash (differensial) usuli - o‘lchov bilan taqqoslash usulining turi hisoblanib, o‘1chanayotgan kattalikning va o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini (farqini) o‘lchash asbobiga ta’sir qilish usuli. Misol qilib uzunlik o‘1chovini qiyoslashda uni komparatorda namunaviy o‘1chov bilan taqqoslab o‘tkaziladigan o‘1chash. YOki, voltmetr yordamida ikki kuchlanish

orasidagi farqni o‘1chash, bunda kuchlanishlardan biri juda yuqori aniqlikda ma’1um, ikkinchisi esa izlanayotgan kattalik hisoblanadi. U —Uo —BU ^Ux ^{bilan U0} qanchalik yaqin bo‘1sa, o‘1chash natijasi ham shunchalik aniq bo‘1adi.

Nolga keltirish usuli - bu ham o‘lchov bilan taqqoslash usulining bir turi hisoblanadi. Bunda kattalikning taqqoslash asbobiga ta’siri natijasini nolga keltirish lozim bo‘1adi. Masalan, elektr qarshiligini qarshiliklar ko‘prigi bilan to‘la muvozanatlashtirib o‘1chash.



Almashlash usuli - o‘1chov bilan taqqoslash usulining turi hisoblanib, o‘1chanayotgan kattalikning o‘1chov orqali yaratilgan ma’1um qiymatli kattalik bilan o‘rin almashishiga asoslangan. Misol, o‘1chanadigan massa bilan tarozi



toshini bir pallaga galma-gal qo‘yib o‘1chash yoki qarshiliklar magazini yordamida tekshirilayotgan rezistorning qarshiligini topish:
Bunda “K” ni ikkala holatda (1,2) qo‘yganda at - O2 Shart bajarilishi kerak.
lı — U/ Ro at
iz — U/ Rt az
Mos kelish usuli - o‘lchov bilan taqqoslash usulining turi. O‘lchanayotgan kattalik bilan o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini shkaladagi belgilar yoki davriy signallarni mos keltirish orqali o‘tkazi1adigan o‘1chash. Masalan, kalibr yordamida val diametrini moslash.
Har bir tanlangan usul o‘z usuliyatiga, ya’ni o‘1chashni bajarish usuliyatiga ega bo‘lishi lozim. O‘lchashni bajarish usuliyati deganda, ma’1um usul bo‘yicha o‘1chash natijalarini olish uchun belgilangan tadbir, qoida va sharoitlar tushuniladi.
O‘lchanadigan kattalikning o‘1chash jarayonida o‘zgarish xarakteriga ko‘ra statik va dinamik o‘1chashlarga ajratiladi. Statik o‘lchash deganda qiymati o‘1chash jarayoni mobaynida o‘zgarmaydigan kattalikni o‘1chash tushuniladi. Bundan tashqari, davriy o‘zgaruvchan kattaliklarning turg‘un rejimidagi o‘lchashlar ham kiradi. Masalan, o‘zgaruvchan kattalikning amplituda, effektiv va boshqa qiymatlarini turg‘un rejimida o‘1chash.