Reja Maple paketining asosiy maqsadi va uning imkoniyatlari

File (Fayl) - fayllar bilan ishlovchi standart buyruqlar majmuidan tarkib topadi, masalan: faylni saqlash, faylni yuklash, yangi faylni tashkil etish va x. k. 8

• 
  File (Fayl) - fayllar bilan ishlovchi standart buyruqlar majmuidan tarkib topadi, masalan: faylni saqlash, faylni yuklash, yangi faylni tashkil etish va x. k. 8
  
• 
  Edit (Pravka, Tahrirlash) - matnlarni tahrirlovchi standart buyruqlar majmuidan tarkib topadi, masalan: belgilangan matn qismini buferga nushalash yoki o„chirish, buyruq bajarilishini bekor qilish va x. k.
  
• 
  View (Vid, Kо„rinishi) – Maple oynasi (ko„rinishini) tuzilishini boshqaruvchi standart buyruqlar majmuidan tarkib topadi.
  
• 
  Insert (Vstavka, Qо„yish) – turli tipdagi maydonlarni qo„yish uchun hizmat qiladi: matematik matnlar satri, ikki va uch o„lchovli grafiklar maydonlari. Format (Format) – xujjatni formatlash (bezash) buyruqlaridan tarkib topadi, masalan: shriftning stilini, o„lchamini va tipini o„rnatish. Options (Parametri, Parametrlar) – ma‟lumotlarni kiritishning, ekranga,bosmaga chiqarishning turli parametrlarini o„rnatish, masalan, Chop etish sifatini belgilash.
  

Windows (Okno, Oyna) – bir ishchi varoqdan ikkinchi ishchi varoqqa o„tishni tayminlaydi.slujit dlya perexoda iz odnogo rabochego lista v drugoy.

• 
  Windows (Okno, Oyna) – bir ishchi varoqdan ikkinchi ishchi varoqqa o„tishni tayminlaydi.slujit dlya perexoda iz odnogo rabochego lista v drugoy.
  
• 
  Help (Spravka, Yordam) – Maple haqidagi ma‟lumotlardan tarkib topadi. Maple ishlash muloqat tarzda olib boriladi – foydalanuvchi matn (buyruqlar, ifodalar, protseduralar) kiritadi, u Maple tomonidan qabul qilinadi va qayta ishlanadi. Maple oynasining ish maydoni uch qismga bo„linadi:
  
• 
  1) kiritish maydoni – buyruqlar satri. Har bir buyruqlar satri > belgisi bilan boshlanadi;
  
• 
  2) chop etish maydoni - kiritilgan buyruqlar bajarilishining natijalari analitik ifoda, grafik obekt yoki hatolik haqidagi ma‟lumot ko„rinishida beriladi;
  
• 
  3) matnli izohlar maydoni – bajariluvchi protsedurani izohlovchi ixtiyoriy matn bo„lishi mumkin. Matnli satrlan Maple tomonidan qabul qilinmaydi va qayta ishlanmaydi. Buyruqlar satridan matnli satrga o„tish uchun Uskunalar panelidan tugmacha tanlanishi mumkin. Matnli maydondan buyruqlar satriga o„tish uchun esa Uskunalar panelidan tugmacha tanlanishi mumkin
  

• 
  “Maple” dasturida oddiy tenglamalarni yechish.
  
• 
  Maple muhitida tenglamalarni yechish uchun universal buyruq solve(t,x) mavjud, bu yerda t – tenglama, x – tenglamadagi noma‟lum o‟zgaruvchi. Bu buyruqning bajarilishi natijasida chiqarish satrida ifoda paydo bo‟ladi, bu ana shu tenglamaning yechimi hisoblanadi. Masalan: 27 > solve(a*x+b=c,x); - b - c a Agar tenglama bir nechta yechimga ega bo‟lsa va undan keyingi hisoblashlarda foydalanish kerak bo‟lsa, u holda solve buyrug‟iga biror-bir nom name beriladi.. Tenglamaning qaysi yechimiga murojoat qilish kerak bo‟lsa, uning nomi va kvadrat qavs ichida esa yechim nomeri yoziladi: name[k]. Masalan: > x:=solve(x^2-a=0,x); x := a, - a > x[1]; a > x[2]; - a
  

• 
  2. Arifmetik ifodalarni hisoblash Maple muhitida arifmetik ifodalarni yozish va ularning qiymatlarini hisoblash ham mumkin. Arifmetik ifodalarni belgilash va ularni qiymatini berish uchun o‟zqaruvchilardan foydalaniladi. Maple muhitida o‟zgaruvchilar turi butun (integet), rasional (rational), haqiqiy (real), kompleks (complex ) yoki satrli (string) bo‟lishi mumkin. 17 O‟zgaruvchilarga nom beriladi. O‟zgaruvchilar nomi harflar, belgilar va raqamlar ketma-ketligidan iborat bo‟lib, har doim harflardan boshlanishi lozim. Nom 524275 ta belgidan oshib ketmasligi kerak. Masalan: AB, tenglama, Y11, Var_1, Xmin, Ymax va boshqalar. > A:=123; B:= „Salom‟
  

• 
  “Maple” dasturida grafiklar bilan ishlash Maple muxitining grafik imkoniyatlari plot buyrug‟i va uning parametrlari. Bir o‟zgaruvchili f(x) funksiyaning grafigini (Ox o‟qi bo‟yicha a<=x<=b intervalda va Oy o‟qi bo‟yicha c<=y<=d intervalda ) yasash uchun plot buyrug‟i ishlatiladi. Uning umumiy ko‟rinishi quyidagicha: plot(f(x), x=a..b, y=c..d, parametr), bu yerda parametr – tasvirni boshqarish parametrlari. Agar u ko‟rsatilmasa jimlik bo‟yicha o‟rnatishdan foydalaniladi. Shu bilan birga tasvirlarga tuzatishlar kiritish vositalar paneli orqali ham amalga oshiriladi. plot buyrug‟ining asosiy parametrlari:
  
• 
  1) title=”text”, bu yerda text-rasm sarlavhasi.
  
• 
  2) coords=qutb –polyar koordinatani o‟rnatish.
  
• 
  3) axes – koordinata o‟qlari turlarini o‟rnatish: axes=NORMAL – oddiy o‟qlar; axes=BOXED – ramkada shkalali grafika; axes=FRAME – rasmning quyi chap burchagi markazi bo‟lgan o‟qlar; axes=NONE – o‟qsiz.
  
• 
  4) scaling – tasvir masshtabini o‟rnatish: scaling=CONSTRAINED –o‟qlar bo‟yicha bir xil masshtab; scaling=UNCONSTRAINED – grafik oyna o‟lchovi bo‟yicha masshtablanadi.
  
• 
  
  • 
    5) style=LINE(POINT) – chiziqlar (yoki nuqtalar) bilan chiqarish.
    
  • 
    6) numpoints=n – grafikaning hisobga olinadigan nuqtalari (jimlik qoidasi bo‟yicha n=49).
    
  • 
    7) solor – chiziq rangini o‟rnatish: rangning inglizcha nomi, masalan, yellow – sariq va h.
    
  • 
    8) xtickmarks=nx va ytickmarks=ny – mos ravishda , Ox va Oy o‟qlari bo‟yicha belgilar soni.
    
  • 
    9) thickness=n, gde n=1,2,3… - chiziq qalinligi (jimlik bo‟yicha n=1).
    
  • 
    10) linestyle=n – chiziq turi: uzluksiz, punktirli va h. (n=1 – uzluksiz).
    
  • 
    11) symbol=s – nuqtalar orqali hosil bo‟ladigan belgi turi: BOX, CROSS, CIRCLE, POINT, DIAMOND. 39
    
  • 
    12) font=[f,style,size] – matnni chiqarish uchun shrift turini o‟rnatish: f shriftlar nomini beradi: TIMES, COURIER, HELVETICA, SYMBOL; style shrift stilini beradi: BOLD, ITALIC, UNDERLINE; size – pt da shrift o‟lchovi.
    
  • 
    13) labels=[tx,ty] – koordinata o‟qlari yozuv: tx – Ox o‟qi bo‟yicha va ty – Oy o‟qi bo‟yicha.
    
  • 
    14) discont =true – cheksiz uzilishlarni yasash uchun ko‟rsatma. plot buyrug‟i yordamida y=f(x) funksiya grafigi bilan birga, ochiq ko‟rinishda , parametrik berilgan y=y(t), x=x(t) funksiyalar grafigini ham hosil qilish mumkin: plot([y=y(t), x=x(t), t=a..b], parameters).
    

Maple dasturini ishga tushirish uchun:
Windows ning asosiy menyu buyruqlari ro’yhatidagi Programmi (Dasturlar) guruhidan ushbu dasturga mos nom: Maple tanlanadi.
Maple oynasi Windows ning amaliy oynalariga hos bo’lib, unda Sarlavha satri,
Gorizontal menyu satri, Uskunalar paneli, Ish maydoni va Holat satri, hamda
Chizg‘ich va O’tkazish tasmalari mavjud bo’ladi.

Sarlavha satri, Gorizontal menyu satri va Uskunalar panelidan tarkib topgan Maple oynasining qismining ko’rinishi:

Gorizontal menyu bo’limlari:
 File (Fayl)  fayllar bilan ishlovchi standart buyruqlar majmuidan tarkib topadi, masalan: faylni saqlash, faylni yuklash, yangi faylni tashkil etish va x. k.
Edit (Pravka, Tahrirlash)  matnlarni tahrirlovchi standart buyruqlar majmuidan tarkib topadi, masalan: belgilangan matn qismini buferga nushalash yoki o’chirish, buyruq bajarilishini bekor qilish va x. k.
View (Vid, Ko’rinishi) – Maple oynasi (ko’rinishini) tuzilishini boshqaruvchi standart buyruqlar majmuidan tarkib topadi.
Insert (Vstavka, Qo’yish) – turli tipdagi maydonlarni qo’yish uchun hizmat qiladi: matematik matnlar satri, ikki va uch o’lchovli grafiklar maydonlari.