Reja: Rivojlanayotgan mamlakatlarning asosiy ijtimoiy-iqtisodiy tomonlari

Ushbu mamlakatlar tomonidan uyushtirilayotgan davlat yordamlari, so’ngi yilliklar davomida yetarli darajada barqaror amalga oshirilgan bo’lib, 90-yillarining o’rtalaridan e’tiboran ularning miqdori sezilarli darajada qisqartirilgan. Xalqaro valyuta fondi analitik ma’lumotlarga qaraganda 1994 yilda butun dunyo bo’yicha inflyatsiyaning oldini olish maqsadida davlat yo’llari orqali 59 mlrd. dollarga teng bo’lgan rasmiy yordamlar uyushtirilgan bo’lib, bu ko’rsatgich 1993 yildagiga nisbatan 3 mlrd dollarga kamdir. Rivojlangan mamlakatlarning rivojlanayotgan mamlakatlar bilan o’zaro davlat miqyosida hamkorligi o’zining me’yoriga yetgan 1990 yildagi darajasi bilan taqqoslab ko’rilganda, bu raqam 12 mlrd. dollarga kamayib borgan.

Lotin Amerika mamlakatlari tashqi qarzlarining o’sib borayotganligi ham bir necha bora ko’rsatildi 3% mavjud tashqi qarzlarni aholi jon boshiga nisbatan hisoblanganda mazkur mamlakatlari boshqa mamlakatlarga qaraganda ancha oldinda turadi bu ko’rsatgach Osiyoda 250 dollarga teng bo’lsa, Lotin Amerikasida esa 1000 dollarni tashkil etadi.
Rivojlanayotgan mamlakatlar amaldagi qarzlari xususiy kapital qo’yilmalari hisobidagi mulkiy munosabatlar orqali to’planib boradi. Kreditor mamlakatlar orasida YAponiya birinchi o’rinni egallagan bo’lib, uning rivojlanayotgan mamlakatlardagi, birinchi navbatda Osiyo mamlakatlaridagi kredtlarining miqdori 236 mlrd. dollarga yetdi. Keyingi o’rinni – 147 mlrd. dollar miqdoridagi ko’rsatkich bilan AQSH egallagan bo’lib, ularning yarmisi Lotin Amerikasi mamlakatlariga to’g’ri keladi.

Uchinchi o’rinda esa Germaniya turadi – 106 mlrd. dollar miqdoridagi sarmoyalarni chetga chiqargan mamlakat bo’lib hisoblanadi. O’z navbatida Frantsiya hamxorijiy mamlakatlarga uncha katta miqdorda bo’lmagan kreditlarni beruvchi davlat hisoblanadi – uning miqdori 103 mlrd. dollarni tashkil etadi. Uning qarzdorlari bo’lib, asosan Afrika va Osiyo mamlakatlari bo’lib hisoblanadi.

• Uchinchi o’rinda esa Germaniya turadi – 106 mlrd. dollar miqdoridagi sarmoyalarni chetga chiqargan mamlakat bo’lib hisoblanadi. O’z navbatida Frantsiya hamxorijiy mamlakatlarga uncha katta miqdorda bo’lmagan kreditlarni beruvchi davlat hisoblanadi – uning miqdori 103 mlrd. dollarni tashkil etadi. Uning qarzdorlari bo’lib, asosan Afrika va Osiyo mamlakatlari bo’lib hisoblanadi.

Rivojlanayotgan mamlakatlar tomonidan qarzlarning qaytarilishi eng og’ir muammo bo’lib qolayotgan bir paytda, qarzdorlikka qarshi kurashning birdan-bir yo’li, bu kreditormamlakatlar qarzlarining kechib yuboriladigan umumiy miqdorini 75-100%ga yetkazish ko’zda tutilgan bo’lib, bundan ko’zlangan bosh maqsad, 80 yillardan buyon qarzlarining miqdori yuqori sur’atlar bilan o’sib kelayotgan mamlakatlarga nisbatan yengillik berishdan iboratdir.