Reja: Rivojlanayotgan mamlakatlarning asosiy ijtimoiy-iqtisodiy tomonlari

9.2. Rivojlanayotgan mamlakatlarning xalqaro tovar almashinuvida tutgan o’rni va roli.

9.2. Rivojlanayotgan mamlakatlarning xalqaro tovar almashinuvida tutgan o’rni va roli.

• Xalqaro mehnat taqsimotida ko’plab xo’jalik faoliyati doiralari jamlangandir. Eng muhimi, xalqaro savdo bazalarini tashkil etuvchi xom-ashyolar va tayyor maxsulotlarni ishlab chiqarish barcha iqtisodiy resurslarning tasarruf etilishi mumkin bo’lgan qismlarini rivojlanayotgan mamlakatlar va boshqa dunyolar o’rtasidagi almashinuvini ta’minlaydi. Xalqaro savdo asosan, eng kambag’al rivojlanayotgan mamlakatlar uchun tashqi daromadlarning ancha ishonchli manbai bo’lib qoladi.

Ammo, material va energiya sig’imining kamayishi munosabati rivojlangan mamlakatning o’sishida tabiiy xom-ashyolarning xalqaro savdodagi tutgan o’rni pasayib borish aniq tendentsiyalarga egadir. SHunga muvofiq, u 1991 yilda Jahon eksporti umumiy ulushining 25% ini tashkil etadi. Bir vaqtning o’zida, bir qator an’anaviy tovarlarni ko’zda tutganda aynan o’sha rivojlanayotgan mamlakatlar o’rtasida ularning qayta taqsimlanishi sodir bo’layotir. SHunga ko’ra, 70 yillarda 90 yillarga qadar, Afrikadagi rivojlanayotgan mamlakatlarning umumiy eksport hajmidagi ulushi qisqarib borganligi qayd etiladi.

• Ammo, material va energiya sig’imining kamayishi munosabati rivojlangan mamlakatning o’sishida tabiiy xom-ashyolarning xalqaro savdodagi tutgan o’rni pasayib borish aniq tendentsiyalarga egadir. SHunga muvofiq, u 1991 yilda Jahon eksporti umumiy ulushining 25% ini tashkil etadi. Bir vaqtning o’zida, bir qator an’anaviy tovarlarni ko’zda tutganda aynan o’sha rivojlanayotgan mamlakatlar o’rtasida ularning qayta taqsimlanishi sodir bo’layotir. SHunga ko’ra, 70 yillarda 90 yillarga qadar, Afrikadagi rivojlanayotgan mamlakatlarning umumiy eksport hajmidagi ulushi qisqarib borganligi qayd etiladi.

An’anaviy tovarlar eksporti hajmini kengaytirish borasidagi ko’pchilik muammolarga qaramasdan, rivojlanayotgan mamlakatlarning umumiy jahon eksportidagi ulushi sekin astalik bilan oshib bormoqda. Rivojlanayotgan mamlakatlar jami eksportni tarkiblashtirish jarayoni sodir bo’lmoqda. SHuningdek, rivojlanayotgan mamlakatlar eksportidagi sanoat mollarning ulushi (rangli materiallarni hisobga olganda) 2010 yilda 57,7% ga yetdi. (mineralli isitgichlar hisobga olinmagan 77,3%). Rivojlanayotgan mamlakatlarning jahon sanoati eksportidagi ulushi ham o’sib bormoqda. U 2010 yilda, 1980 yildagi - 11: va 1970 yildagi – 7,6% ga nisbatan taqqoslaganda 19,5%ga yetdi. 2010 yillar rivojlanayotgan mamlakatlarning Jahon eksportidagi ulushi doimiy o’sish tendentsiyasiga ega, bo’lganligi haqida guvohlik beradi. 2010 yillarninng o’rtalarida ularning ulushi sanoat mollari eksport hajmining o’sishi munosabati bilan 25% ga ko’paydi.

• An’anaviy tovarlar eksporti hajmini kengaytirish borasidagi ko’pchilik muammolarga qaramasdan, rivojlanayotgan mamlakatlarning umumiy jahon eksportidagi ulushi sekin astalik bilan oshib bormoqda. Rivojlanayotgan mamlakatlar jami eksportni tarkiblashtirish jarayoni sodir bo’lmoqda. SHuningdek, rivojlanayotgan mamlakatlar eksportidagi sanoat mollarning ulushi (rangli materiallarni hisobga olganda) 2010 yilda 57,7% ga yetdi. (mineralli isitgichlar hisobga olinmagan 77,3%). Rivojlanayotgan mamlakatlarning jahon sanoati eksportidagi ulushi ham o’sib bormoqda. U 2010 yilda, 1980 yildagi - 11: va 1970 yildagi – 7,6% ga nisbatan taqqoslaganda 19,5%ga yetdi. 2010 yillar rivojlanayotgan mamlakatlarning Jahon eksportidagi ulushi doimiy o’sish tendentsiyasiga ega, bo’lganligi haqida guvohlik beradi. 2010 yillarninng o’rtalarida ularning ulushi sanoat mollari eksport hajmining o’sishi munosabati bilan 25% ga ko’paydi.