3. Tadbirkorlik kapitali va uning harakat bosqichlari. Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo`lgan moliyaviy mablag`lar, moddiy resurslar va tovarlar birgalikda tadbirkorlik kapitali deyiladi.
Tadbirkorlik kapitalining harakat bosqichlari:
1 –bosqich
P TP < Bu bosqich pul (P) shaklidagi kapital tegishli resurslar bozorida (TP) ishlab chiqarish vositalari (ICHB) va ishchi kuchi (IK) sotib olishga sarflanishini bildiradi.
2 – bosqich. ….. U (ICH) ….T’
Bu bosqichda iqtisodiy resurslar unumli kapital sifatida (U) foydalanilib, ishlab chiqarish omillariga aylanadi. Ishlab chiqarish (ICH) natijasida unumli tovar (T’) shaklini oladi.
3- bosqich. ….T’ – P’
Bu bosqichida ishlab chiqarilgan tovarlarning sotilish natijasida, tadbirkorlik kapitali o`zinning dastlabki pul shakliga qaytadi. Lekin u, dastlabki sarflangan
(avanslangan) puldan qo`shilgan qiymat miqdoriga ko`p bo`ladi, ya`ni P’ = P + n Tadbirkorlik kapitali harakatining 1 va 3 bosqichlari muomalada (bozorda), 2 – bosqichi esa ishlab chiqarish jarayonida ro`y beradi.
Tadbirkorlik o`z harakatida uch bosqichni izchil bosib o`tib, muntazam bir shakldan boshqa shaklga aylanib, ya`na dastlabki shakliga qaytib kelishi uning doiraviy aylanishi deyiladi.
Tadbirkorlik kapitali doiraviy aylanishini yaxlit holda quyidagicha tasvirlash mumkin. Tadbirkorlik kapitali harakatining 1 va 3 bosqichlari muomalada (bozorda), 2 –bosqichi esa ishlab chiqarish jarayonida ro`y beradi. Tadbirkorlik o`z harakatida uch bosqichni izchil bosib o`tib, muntazam bir shakldan boshqa shaklga aylanib, ya`na dastlabki shakliga qaytib kelishi uning doiraviy aylanishi deyiladi. Tadbirkorlik kapitali doiraviy aylanishini yaxlit holda quyidagicha tasvirlash mumkin.
