Reja: Zamonaviy

«Sichqoncha» manipulyatori

Sichqoncha – bu manipulyator tipidagi boshqarish qurilmasi bolib, u ikki yoki uchta tugmachalardan iboratdir: chap, o`ng va o`rta. Sichqoncha 1964 yilda D. Enjeblat tomonidan kashf qilingan bo`lib, ilk bor 1970 yillarning boshida Xerox kompaniyasi ishlab chiqa boshlagan. O`sha vaqtda sichqonchalar kompyuterning eng qimmatbaho qurilmalaridan biri hisoblangan.
Sichqoncha klaviaturadek kompyuterning standart qurilmasi emas shuning uchun, u bilan ishlash uchun maxsus tizim dastur – sichqoncha drayveri kerak bo`ladi. Sichqonchaning chap va o`ng klavishlar funktsiyalari dastur asosida almashtrilishi mumkin. Odatda, chap klavish yordamida asosiy amallar (ajratish, surish, bajarish va h.k) bajariladi. O`ng klavish kontekst menyu deb ataluvchi menyudagi amallarni bajarish uchun xizmat qiladi. Kontekst menyuning vazifasi joriy holatda u yoki bu amalni tezroq bajarish bilan bog`liq. O`rta klavish hozirda, xususan, varaqlash maqsadlari uchun qulay bo`lgan jostik o`rnatilgan. Sichqoncha birinchi navbatda ko`rsatish vazifasini bajaradi. Agar ko`rsatgandan keyin, chap tugma bosilsa, o`sha dastur ishlash uchun tayyor bo`lib turadi. Ko`rsatilgan ob’ekt ustida uning tugmasi ikki marta tez – tez bosilsa, ko`rsatilgan dastur birdan ishga tushadi. Sichqoncha qurilmasi ostida uni harakatga keltiruvchi sharcha joylashgan bo`lib, sichqoncha yaxshi ishlashi uchun uni vaqt – vaqti bilan spirt yordamida artib turish lozim.
Sichqonchaning quyidagi turlari ishlab chiqarilmoqda:
 PS/2 sichqonchasi – kompyuterdagi maxsus uyachaga ulanuvchi sichqoncha bo`lgani uchun boshqa ketma – ket portlarni band qilmaydi. Shu sababli eng ko`p tarqalgan qurilmadir.
 Ketma – ket sichqoncha. Kompyuterning ketma – ket portlarining biriga ulanuvchi sichqonchadir.
 Shina sichqoncha. Bu sichqoncha kompyuterning universal porti (USB) ga ulanuvchi sichqonchadir.
 MS Untelli Mouse sichqonchasi. Tugmachalari o`rtasida maxsus aylanuvchi g`ildirakchasi mavjud bo`lib, bu g`ildirakcha ekrandagi sahifani yuqoriga yoki pastga siljitishga hamda ekrandagi tasvirlarning o`lchamlarini o`zgartirishga xizmat qiladi.
 Optik sichqoncha. Maxsus optik gilamcha ustida harakatlanuvchi sichqoncha bo`lib, boshqalardek ichida sharchasi yo`qdir. Kursorni gilamchada aks etgan optik ma’lumotlar asosida harakatlantiradi.
 Honevwell firmasi tomonidan ishlab chiqarilayotgan optik sichqonchalarga esa maxsus gilamchalarning ham zarurati yo`qdir. Bunday sichqonchalar vazinsizlik holatida ham ishlashga mo`ljallangan bo`lib, dastlab kosmik kemalardagi kompyuterlar uchun ishlab chiqarilgan.
 Infiraqizil nurli sichqonchalar. Kabelsiz sichqonchalardan bo`lib, undan tarqalgan nur kompyuterga maxsus o`rnatilgan qabul qiluvchi qurilmaga tushgandagina o`z vazifasini bajara oladi. Batareyka bilan ishlaydi.
 Radiosignalli sichqoncha. Kabelsiz ishlovchi sichqoncha bo`lib, o`z vazifasini radiosignallar yordamida bajaradi. Infiraqizil nurli sichqoncha kabi ma’lum yo`nalishga qaratib ishlatish shart emas. Batareyka bilan ishlaydi.
Tashqi qurilmalar deb, sistema blokidan tashqarida joylashgan va ma’lumotni qayta ishlashning ma’lum bir etapida ishlatiluvchi qurilmalarga aytiladi. Tashqi qurilmalarga printer, skaner, plotter, modem va boshqalar kiradi.