Reje: dnk nın` du`zilisi Ribonuklein kislotalar
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Tema.Transkriptsiya Reje: 1. RNK biosintezi (Transkriptsiya). 2. RNK -polimeraza fermentleri hám olardıń funktsiyası. Promotorlar haqqında túsinik. 3. Jabıq hám ashıq promotor kompleksleri. Transkriptsiya haqqında túsinik. Transkriptsiya tsiklleri: RNK - polimerazanıń DNK menen baylanısıwı; 4. RNK dizbeginiń initsiatsiyası; 5. RNK dizbeginiń elongatsiyası hám terminatsiyası Kletkadaǵı RNK muǵdarı turaqlı emes. Ol kletka hám toqımalar túrlerine, olardıń jası hám fiziologiyalıq jaǵdaylarına qaray ózgerip turadı. Organizmlerdiń ósiwi hám rawajlanıwı dáwirinde jas kletalarda RNK muǵdarı joqarı boladı. RNK yadroda sintezlenedi. RNK nıng barlıq túrleri t-RNK, r -NK hám i-RNK sintezleniwinde, DNK tiykarlarınıń tártibi RNK tiykarlarınıń tartibin belgileydi. i-RNK tez sintezlenip, tez tarqalıp ketedi, ol kletkada kóp toplanbaydı twplanmaydi, judá az muǵdarda boladı. Kletkalardaǵı i-RNK biosinteziniń ámelge asıw protsessi transkriptsiya dep ataladi (yaǵni kóshirip jazıw maǵanasın bildiredi). Transkriptsiya protsessinde ana DNK dizbeginen nusxa kóshiriw. Belok tuwrasındaǵı informatsiya kletka yadrosındaǵı DNK da jámlesken boladı. Belok biosinteziniń áhmiyetli tárepleriniń biri DNK daǵı bul informatsiyalardıń belok sintezlenetuǵın jayga – ribosomalarga kóshiriliwi esaplanadı. DNK belok biosintezinde tikkeley qatnaspaydı hám ondaǵı informatsiyanı informatsiyalıq yamasa matritsalıq RNK járdeminde uzatadı. RNK polinukleotid dizbegi tek ribozonukleotidtrifosfatlardan sintezlenedi hám iPP (pirofosfatlar) ajralib shıǵadı. Bul protsesste RNK polimeraza ferment qatnasadı. Solay etip, RNK DNK tiykarında payda boladı. RNK sintezi bir neshe basqıshlarda alıp barıladı; a) initsiatsiya (baslanıwı), v) polimerizatsiya hám d) terminatsiya. Transkriptsiya dauamında m- DNK bilan RNK transkript arasındaǵı baylanıs uaqtınsha, trankrpitsiya tamamlanıwı menen DNK nıń dizbekleri spiral strukturanı payda etedi hám jáne qaytadan bir biri menen oralıp qaladı. Payda bolǵan RNK nıń polinukleotid dizbeginiń polinukleotidli quramı DNK molekulasining nukleotidli quramına komplementar boladi. Solay etip, transkriptsiya tolıq konservativ bolıwı menen replikatsiya protsessinen parq qıladı. RNK polimeraza islegende matritsa tolıq baslanǵısh halında saqlanadı. Eukariot kletkalarda RNK –polimerazanıń tórt túrli tipi aniqlanǵan, olardıń 3 ewi RNK polimerazalar I, II, III – yadroda hám birewi mitoxondriyada joylasqan, RNK-polimeraza I – yadroshada ushraydı hám ribosomal RNK (18 S, 28S hám 5,85 RNK) nıń sintezinde qatnasadı. Ribosomal 5 S RNK hám transport RNK lar RNK -polmeraza III qatnasında sintezlenedi. RNK - polimeraza II qatnasında m - RNK sintezlenedi. Reaktsiyanıń baslanıwı DNK nıń promotor uchastkalarında, reaktsiyanıń tamam bolıwı terminatorlarda alıp barıladı. Transkriptsiya DNK qos spiralınıń matritsa dizbeginde ámelge asadı. RNK -polmeraza judá jetilgen, joqarı konstanta menen DNK matritsalı dizbektiń arnawlı uchastkaları – promotor bólekleri menen baylanısadı. Promotor bir neshe nukleotidten quralǵan. Promotor sinteziniń baǵdarın hám DNK dan RNK ga kóshirilip jazılıwı lazım bolǵan birinshi tiykardı belgileydi. Reaktsiyanıń barıwı ushın ribonukleotidtrifosfatlardıń barlıq túrleri, RNK nusqa (úlgi), DNK matritsa dizbegi, RNK -polimeraza, belok faktorlar, Mg 2+ zarur: n 1 ATF RNK |